Category: 2 Ar-ari

Ni Atalia a Reyna ti Juda

1 Apaman a naammoan ni Atalia nga ina ni Ari Ahazias a napapatay ti anakna, pinapapatayna met dagiti amin a kameng ti familia ti ari.

2 Ni laeng Joas nga anak ni Ahazias ti nakalibas. Dandani nairaman a napapatay ni Joas ngem inispal ti ikitna, ni Josaba nga anak ni Ari Jehoram ken kabsat ni Ahazias iti ama. Impanna ni Joas agraman ti mangay-aywan kenkuana iti maysa a kuarto iti Templo ket inlemmengna ken ni Atalia isut’ gapuna a saan a nairaman a napapatay.

3 Innem a tawen a tinaripatona ti ubing ket inlemmengna iti Templo bayat ti panangituray ni Atalia iti pagilian.

4 Ngem iti maikapito a tawen, pinaayaban ni Jehoyada a padi dagiti ofisiales a mangipangulo kadagiti guardia ti ari ken kadagiti guardia ti palasio. Inummongna ida iti Templo ket pinagsapatana ida nga umanamongda iti planona. Kalpasanna, indatagna kadakuada ni Joas nga anak ni Ari Ahazias

5 ket kastoy ti imbilinna, “No umaykayonto agguardia iti Aldaw a Panaginana, agguardianto ti apagkatlo kadakayo iti palasio;

6 agguardianto ti sabali nga apagkatlo iti Ruangan ti Sur ket ti maysa nga apagkatlo iti ruangan iti likudan dagiti dadduma a guardia.

7 Agguardia iti Templo dagiti dua a bunggoy a saan nga agtrabaho iti Aldaw a Panaginana tapno salaknibanda ti ari.

8 Masapul a guardiaanyo ni Ari Joas a siaasut dagiti kampilanyo ket surotenyo iti sadinoman a papananna. Mapapatay ti siasinoman nga umasideg kadakayo.”

9 Tinungpal dagiti ofisiales ti bilin ni Jehoyada ket impanda kenkuana dagiti tattaoda—dagiti saan nga agguardia iti Aldaw a Panaginana ken dagiti agguardia iti dayta nga aldaw.

10 Intedna kadagiti ofisiales dagiti pikaken dagiti kalasag a kukua idi ni Ari David ken naidulin iti Templo.

11 Pinagpuestona dagiti mannakigubat a siaasut ti kampilanda. Linikmutda ti akindaya a paset ti Templo tapno salaknibanda ti ari.

12 Inruar ni Jehoyada ni Joas, insaadna ti korona iti ulona ket inikkanna iti libro maipapan iti panagturay ti ari. Kalpasanna, nakonsagrar ni Joas ket naipakdaar nga ari. Nagtitipat dagiti tattao ket indir-ida, “Agbiag ti ari!”

13 Nangngeg ni Reyna Atalia ti arimbangaw dagiti guardia ken dagiti tattao isut’ gapuna a nagdardaras a napan iti Templo a nakauummongan dagiti tattao.

14 Nakitanati baro nga ari nga agtaktakder iti abay ti adigi iti ruangan ti Templo a kas kaugalian. Linawlaw dagiti ofisiales ken dagiti agpuypuyot iti trumpeta; agdirdir-i dagiti tattao ket mangngeg ti uni dagiti trumpeta. Rinay-ab ni Atalia ti pagan-anayna iti danagna sana impukkaw, “Panangliput daytoy! Panangliput daytoy!”

15 Gapu ta saan a kayat ni Jehoyada a mapapatay ni Atalia iti uneg ti Templo, imbilinna kadagiti ofisiales ti armada, “Iruaryo iti baet dagiti guardia ket patayenyo ti siasinoman nga agpanggep a mangikaluya kenkuana.”

16 Tiniliwda ni Atalia, nagnada iti Ruangan ti Kabalio sada impan iti palasio ket pinapatayda sadiay.

Dagiti Reforma nga Inyussuat ni Jehoyada

17 Nangaramid ni Jehoyada iti katulagan a nangikarian ti ari ken dagiti tattao nga agbalinda a tattao ni Yahweh. Nangaramid met iti katulagan ti ari ken dagiti tattao.

18 Kalpasanna, rinakrak dagiti tattao ti templo ni Baal. Binurburakda dagiti altar ken dagiti imahen sada pinatay ni Mattan, ti padi ni Baal, iti sango dagiti altar.

Nangikabil ni Jehoyada kadagiti mangguardia iti Templo.

19 Kalpasanna, inummongna dagiti ofisiales, dagiti guardia ti ari ken dagiti guardia ti palasio ket innalada ti ari iti Templo sada kinuyog a napan iti palasio; simmurot dagiti tattao. Nagna ti ari iti Ruangan dagiti Guardia, simrek iti palasio ket nagtugaw iti trono.

20 Naragsakan dagiti tattao. Timmalna ti siudad kalpasan ti pannakapapatay ni Atalia iti palasio.

21 Pito ti tawen ni Joas idi maisaad nga ari iti Juda.

Ni Joas nga Ari ti Juda

1 Iti maikapito a tawen a panagturay ni Jehu nga ari ti Israel, naisaad ni Joas a kas ari ti Juda ket 40 a tawen a nagturay idiay Jerusalem. Ni Zibia a taga-siudad ti Beerseba ti inana.

2 Iti unos ti panagbiag ni Joas, nalinteg iti imatang ni Yahweh gapu iti panangidaldalan kenkuana ni Jehoyada a padi.

3 Nupay kasta, saan a nadadael dagiti disso a pagdaydayawan dagiti pagano ket intuloy dagiti tattao ti nagidatag kadagiti sakrifisio ken nagpuor iti insenso kadagita a lugar.

4 Inayabanni Joas dagiti papadi ket imbilinna kadakuada nga idulinda dagiti kuarta nga ited dagiti tattao nga agidatag kadagiti sakrifisio iti Templo—dagiti kuarta a maited iti pannakaidatag dagiti inaldaw a daton ken dagiti kuarta a maisagut.

5 Urnongen ti tunggal padi ti kuarta nga idatag dagiti pagserbianna, ket mausar iti pannakatarimaan ti Templo.

6 Ngem iti maika-23 a tawen a panagturay ni Joas, awan pay laeng ti natarimaan a paset ti Templo.

7 Iti kasta, inayabanna ni Jehoyada ken dagiti dadduma a padi ket sinaludsodna kadakuada, “Apay a diyo tarimaanen ti Templo? Manipud ita, saanen a dakayo ti agiggem iti kuarta a maawatyo. Masapul nga itedyo tapno matarimaan ti Templo.”

8 Immanamong dagiti papadi iti daytoy ket saan metten nga isuda ti mangiwanwan iti pannakatarimaan ti Templo.

9 Nangala ni Jehoyada iti maysa a lakasa. Linussokna ti kalubna sana inkabil ti lakasa iti abay ti altar iti akinkannawan a paset ti pagserkan ti Templo. Ditoy ti nangikabilan dagiti papadi nga agbambantay iti ruangan ti amin a kuarta nga ited dagiti agdaydayaw.

10 No adun ti maurnong a kuarta iti lakasa, mapan ti sekretario ti ari ken ti Nangato a Padi; lunagenda ti pirak sada timbangen.

11 Kalpasan ti panangilistada iti umisu a kantidad, yawatda ti pirak kadagiti mangimaton iti trabaho iti Templo ket tangdananda dagiti karpintero, dagiti agbangbangon,

12 dagiti kantero, ken dagiti agtiktikap kadagiti bato. Gumatangda kadagiti tarikayo ken kadagiti bato a maaramat iti pannakatarimaan ti Templo ken bayadanda dagiti amin a magasto.

13 Nupay kasta, saan a naaramat dagiti pirak a pagaramid kadagiti kopa, malukong, trumpeta wenno alikamen a maaramat iti pannakaestimar dagiti pagsilawan wenno aniaman a naaramid iti pirak ken balitok.

14 Naitangdanda amin kadagiti trabahador ken naigatang kadagiti materiales a mausar iti pannakatarimaan ti Templo.

15 Mapagtalkanunay dagiti mangimaton iti trabaho ket saan a masapul nga ipakitada ti listaan ti naggastoanda.

16 Kukuadagiti papadi dagiti kuarta a maited iti pannakaidatag dagiti daton a pangikkat iti salungasing ken daton a pangikkat iti basol. Saanda a naidulin iti lakasa.

17 Iti dayta a tiempo, rinaut ni Hazael nga ari ti Siria ti siudad ti Gat ket sinakupna; kalpasanna, napanunotna a rauten ti Jerusalem.

18 Innala ni Joas nga ari ti Juda dagiti amin a daton dagiti sinarunona nga ari—da Jehosafat, Jehoram ken Ahazias—dagiti indatonda ken ni Yahweh, agraman dagiti bukodna a daton ken amin a balitok kadagiti kaha ti Templo ken ti palasio ket impatulodna dagitoy a kas sagutna ken ni Hazael. Ket impanaw ni Hazael ti armadana idiay Jerusalem.

19 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Judadagiti dadduma a pasamak iti panagturay ni Ari Joas.

20-21 Nagtutulag dagiti ofisiales ni Ari Joas. Dua kadakuada—ni Jozacar nga anak ni Simeat, ken Josabad nga anak ni Somer, ti nangpatay kenkuana iti balay a nabangon iti gabur a dissoiti dayaen ti Jerusalem, iti dalan a sumalog idiay Silla. Naitabon ni Joas iti tanem dagiti ari iti Siudad ni David, ti daan a paset ti Jerusalem. Ni Amazias nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.

Ni Joacaz nga Ari ti Israel

1 Iti maika-23 a tawen a panagturay ni Joas nga anak ni Ahazias a kas ari ti Juda, naisaad met ni Joacaz nga anak ni Jehu a kas ari ti Israel ket 17 a tawen a nagturay idiay Samaria.

2 Tinuladna dagiti dakes nga aramid ni Ari Jeroboam a nangisungsong kadagiti Israelita nga agbasol ken ni Yahweh.

3 Daytoy ti gapuna a nakapungtot ni Yahweh iti Israel, ket masansan a palubosanna ni Hazael nga ari ti Siria ken ni Ben-hadad nga anakna a mangparmek iti Israel.

4 Nagkararag ni Joacaz, ket idi nakita ni Yahweh ti panangparigat ti ari ti Siria kadagiti Israelita, impangagna ti kararag ti ari.

5 Nangibaon ni Yahweh iti maysa a pangulo a nangwayawaya kadakuada kadagiti taga-Siria. Ket nagturay manen ti kappia iti Israel.

6 Ngem kaskasdi a saan nga inidian dagiti Israelita dagiti dakes nga aramid ni Jeroboam a nangisungsong iti Israel ket intultuloydati aramidda. Nagtalinaed ti imahen ni diosa nga Asera idiay Samaria.

7 Awan ti natda nga armada ni Joacaz, malaksid ti 50 a mannakigubat a nagkabalio, sangapulo a lugan a pakigubat ken 10,000 a mannakigubat, gapu ta dinadael ti ari ti Siria dagiti dadduma; imbaddebaddekna ida a kasla tapok.

8 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti dadduma nga aramid ni Joacaz bayat ti panagturayna a mangipakita iti kinamaingelna.

9 Idi natay, naitabon idiay Samaria ket ni Jehoas nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.

Ni Jehoas nga Ari ti Israel

10 Iti maika-37 a tawen a panagturay ni Joas nga ari ti Juda, naisaad nga ari ni Jehoas nga anak ni Joacaz. Nagturay idiay Samaria iti las-ud ti 16 a tawen.

11 Nagbasol met ken ni Yahweh ket tinuladna dagiti dakes nga aramid ni Ari Jeroboam a nangisungsong kadagiti Israelita nga agbasol.

12 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti amin nga inaramid ni Jehoas agraman ti kinamaingel nga impakitana iti pannakigubatna ken ni Ari Amazias ti Juda.

13 Idi natay, naitabon iti tanem dagiti ari idiay Samaria. Ni Jeroboam nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.

Matay ni Eliseo

14 Nagsakitni Eliseo a profeta iti nakaro, ket idi dandani matay, sinarungkaran ni Jehoas nga ari ti Israel. Insangitna, “Amak, O amak! Sika idi ti nabileg a nangsalsalaknib iti Israel!”

15 Imbilin ni Eliseo kenkuana, “Mangalaka iti bai ken sumagmamano a pana.” Nangala ni Jehoas,

16 ket binilin ni Eliseo nga agsagana a mangibiat iti pana. Nagtungpal ti ari ket impatay ni Eliseo dagiti imana kadagiti ima ti ari.

17 Kalpasanna, imbilin ti profeta a maluktan ti tawa a sumango idiay Siria; nagtungpal ti ari.

“Ibiatmo ti pana,” imbilin ni Eliseo. Apaman a naibiat ti ari ti pana, kinuna ti profeta, “Sika ti pana tiAponga aramatenna a pangparmek iti Siria. Gubatemto dagiti Siriano idiay Afec agingga a maparmekmo ida.”

18 Imbilin ni Eliseo nga alaenna dagiti dadduma a pana ket panaenna ti daga. Namitlo a pinana ti ari ti daga sa nagsardeng.

19 Nakapungtot ni Eliseo, ket kinunana iti ari, “Pinanam koma iti naminlima wenno namin-innem. Iti kasta, mamimpinsan koma a maparmekmo dagiti taga-Siria. Ngem ita, mamitlonto la a maparmekmo ida.”

20 Natay ni Eliseo ket naitabon.

Tinawen idi nga adda dagiti bunggoy dagiti Moabita a mangraut iti daga ti Israel.

21 Iti naminsan, adda dagiti napan nangitabon iti minatayda. Nakitada ti maysa kadagitoy a bunggoy ket impurruakda ti bangkay iti tanem ni Eliseo sada nagtataray.Apaman a naisagid ti bangkay kadagiti tulang ni Eliseo, nagungar ti tao ket timmakder.

Aggubat ti Israel ken ti Siria

22 Pinarparigat ni Hazael nga ari ti Siria dagiti Israelita bayat ti panagturay ni Joacaz.

23 Ngem pinaraburan ken kinaasian ida ni Yahweh. Dina impalubos a madadaelda, no di ket tinulonganna ida gapu iti karina kada Abraham, Isaac ken Jacob. Pulos a dina nalipatan dagiti tattaona.

24 Idi matay ni Hazael nga ari ti Siria, naisaad nga ari ni Ben-hadad nga anakna.

25 Namitlo a pinarmek ni Jehoas nga ari ti Israel ni Ben-hadad. Sinakupna manen dagiti siudad nga innala ni Ben-hadad bayat ti panagturay ni Joacaz nga ama ni Jehoas.

Ni Amazias nga Ari ti Juda

1 Iti maikadua a tawen a panagturay ni Jehoas nga anak ni Joacaz a kas ari ti Israel, naisaad ni Amazias nga anak ni Joas a kas ari ti Juda.

2 Duapulo ket lima ti tawen ni Amazias idi maisaad nga ari, ket 29 a tawen a nagturay idiay Jerusalem. Ni Jehoaddin a taga-Jerusalem ti inana.

3 Tinulad ni Amazias dagiti aramid ni Joas nga amana ket naragsakan ni Yahweh kenkuana. Ngem saan a kas iti daydi Ari David a kapuonanna.

4 Saanna a rinakrak dagiti lugar a pagdaydayawan dagiti pagano. Intultuloy dagiti tattao ti nagidatag kadagiti daton ken nagpuor kadagiti insenso kadagitoy a lugar.

5 Apaman a napabileg ni Amazias ti panagturayna, pinapatayna dagiti ofisiales a nangpapatay iti daydi amana nga ari.

6 Nupaykasta, saanna a pinapatay dagiti annakda. Tinungpalna ti imbilin ni Yahweh iti Linteg ni Moises: “Saan a mapapatay dagiti nagannak gapu iti basol dagiti annakda, ket saan met a mapapatay dagiti annak gapu iti basol dagiti nagannak. Masapul a mapapatay ti maysa a tao gapu iti basol nga inaramidna.”

7 Agdagup iti 10,000 a mannakigubat nga Edomita ti pinapatay ni Amazias idiay Tanap ti Asin. Ginubatna ti siudad ti Sela ket sinakupna. Pinanagananna daytoy a siudad iti Jokteel nga isu pay laeng ti naganna agingga ita.

8 Kalpasanna, nangibaon ni Amazias kadagiti mapan ken ni Jehoas nga ari ti Israel, ket kinaritna nga aggubatda.

9 Ngem kastoy ti insungbat ni Ari Jehoas: “Iti naminsan, idiay Bantay Libano, pinaibaga ti maysa a sisiitan a mula iti maysa a sedro, ‘Ipaasawam ti balasangmo iti anakko.’ Limmabas ti atap nga animal ket binaddebaddekna ti sisiitan a mula.

10 Ita, sika, Amazias, pinarmekmo dagiti Edomita ket timmangsitka. Mapnekka koman iti kinalatakmo ket agtalinaedka iti balaymo. Apay nga agsapsapulka iti riri a pakadadaelam laeng ken dagiti tattaom?”

11 Ngem saan a dimngeg ni Amazias, isut’ gapuna a napan ni Ari Jehoas agraman dagiti soldadona idiay Betsemes iti Juda ket nagrarangetda sadiay.

12 Naparmek ti armada ni Amazias, ket nagtataray a nagawid dagiti amin a soldadona.

13 Innala ni Jehoas ni Amazias a kas balud. Nagtuloy idiay Jerusalem ket rinakrakna ti bakud ti siudad manipud Ruangan ti Efraim agingga iti Ruangan ti Suli. Duagasut a metro ti kaatiddog ti bakud a rinebbana.

14 Sinamsamna dagiti pirak ken balitok a nasarakanna, dagiti amin nga alikamen ti Templo ken ti palasio, ket inyawidna dagitoy idiay Samaria. Nangala met kadagiti tattao a kas balud.

15 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti dadduma a pasamak iti panagturay ni Jehoas agraman ti kinamaingelna iti gubat a maibusor ken ni Ari Amazias ti Juda.

16 Natay ni Jehoas ket naitabon iti tanem dagiti ari idiay Samaria. Ni Jeroboam nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.

Ti Ipapatay ni Amazias nga Ari ti Juda

17 Sangapulo ket lima a tawen pay a nagbiag ni Amazias kalpasan ti ipapatay ni Ari Jehoas ti Israel.

18 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Judati dadduma a pasamak iti panagturay ni Amazias.

19 Adda tattao a nagtutulag a mangpapatay ken ni Amazias iti Jerusalem. Daytoy ti gapuna a nagkamang ni Amazias idiay siudad ti Lakis, ngem sinurot dagiti kabusorna, ket pinapatayda sadiay.

20 Inluganda iti kabalio ti bangkayna sada insubli idiay Jerusalem. Naitabon iti tanem dagiti ari iti Siudad ni David.

21 Insaad dagiti tattao ti Juda ni Uzzias nga anakna a kas ari; agtawen idi iti 16.

22 Ni Uzzias ti nangparmek ken nangbangon manen iti Elat kalpasan ti ipapatay ni amana.

Ni Jeroboam II nga Ari ti Israel

23 Iti maika-15 a tawen a panagturay ni Amazias nga anak ni Joas a kas ari ti Juda, naisaad ni Jeroboam II nga anak ni Jehoas a kas ari ti Israel. Uppat a pulo ket maysa a tawen a nagturay idiay Samaria.

24 Nagbasol ken ni Yahweh. Tinuladna ti dakes nga inar-aramid ti sinarunona nga ari, ni Jeroboam nga anak ni Nebat a nangisungsong iti Israel nga agbasol.

25 Sinakupnamanen dagiti amin a daga a kukua idi ti Israel, manipud iti Bessang ti Hamat iti amianan agingga iti Natay a Baybay iti abagatan. Kastoy ti inkari ni Yahweh a Dios ti Israel ken ni adipen ken profetana a Jonas nga anak ni Amittai a taga-Gat Hefer.

26 Naimatangan ni Yahweh ti nakaroa panagsagaba dagiti Israelita. Awan ti uray maysa a tumulong kadakuada.

27 Ngem saan a panggep ni Yahweh a pukawen ti Israel isut’ gapuna nga inispalna ida babaen iti panangaramatna ken ni Jeroboam II.

28 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti dadduma a pasamak iti panagturay ni Jeroboam II, ti kinamaingelna iti paggugubatan ken ti panangisublina iti Damasco ken Hamat iti Israel.

29 Natay ni Jeroboam ket naitabon iti pagitantaneman kadagiti ari. Ni Zacarias nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.

Ni Uzzias nga Ari ti Juda

1 Iti maika-27 a tawen a panagturay ni Jeroboam II nga ari ti Israel, naisaad ni Uzzias nga anak ni Amazias a kas ari ti Juda.

2 Sangapulo ket innem ti tawen ni Uzzias idi maisaad nga ari ket nagturay idiay Jerusalem iti 52 a tawen. Ni Jecolias a taga-Jerusalem ti inana.

3 Nalinteg ti inaramid ni Uzzias iti imatang ni Yahweh a kas iti daydi Amazias nga amana.

4 Ngem saan a nadadael dagiti lugar a pagdaydayawan dagiti pagano. Intultuloy dagiti tattao ti nagidatag kadagiti daton ken nagpuor kadagiti insenso kadagita a lugar.

5 Dinusa ni Yahweh ni Uzzias. Nagkukutel ti ari ket saan a naimbagan agingga iti ipapatayna. Nagnaed nga is-isuna iti naiputputong a balay. Naikkat kenkuana ti pagrebbenganna a kas ari ket ni Jotam nga anakna ti nangituray iti pagilian.

6 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Judati dadduma a pasamak iti panagturay ni Uzzias.

7 Idinatay, naitabon iti pagitantaneman kadagiti ari idiay Siudad ni David. Ni Jotam nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.

Ni Zacarias nga Ari ti Israel

8 Iti maika-38 a tawen a panagturay ni Uzzias nga ari ti Juda, naisaad ni Zacarias nga anak ni Jeroboam II a kas ari ti Israel. Innem a bulan a nagturay idiay Samaria.

9 Kas kadagiti sinarunona, nagbasol met ken ni Yahweh. Tinuladna dagiti dakes nga aramid ni Ari Jeroboam nga anak ni Nebat a nangisungsong kadagiti Israelita nga agbasol.

10 Insikat ni Sallum nga anak ni Jabes ni Ari Zacarias, ket pinatayna ti ari idiay Ibleam.Isu ti simmukat kenkuana a kas ari.

11 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti dadduma a pasamak iti panagturay ni Zacarias.

12 Natungpalngarud ti kari ni Yahweh ken ni Ari Jehu: “Agarinto iti Israel dagiti kaputotam agingga iti maikapat a kaputotan.”

Ni Sallum nga Ari ti Israel

13 Iti maika-39 a tawen a panagturay ni Uzzias nga ari ti Juda, naisaad ni Sallum nga anak ni Jabes a kas ari ti Israel. Makabulan a nagturay idiay Samaria.

14 Manipud Tirza, napan idiay Samaria ni Menahem nga anak ni Gadi. Pinapatayna ni Sallum, ket isu ti simmukat kenkuana nga ari.

15 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti dadduma a pasamak iti panagturay ni Sallum, agraman ti pakasaritaan ti panangisikatna iti ari.

16 Idi aggapu ni Menahem idiay Tirza, dinadaelna a namimpinsan ti siudad ti Tappuaken ti kabangibangna. Pinapatayna dagiti agnanaed sadiay agsipud ta dida inlukat ti ruangan ti siudad kenkuana. Binutiakanna pay dagiti amin a masikog a babbai.

Ni Menahem nga Ari ti Israel

17 Iti maika-39 a tawen a panagturay ni Uzzias nga ari ti Juda, naisaad ni Menahem nga anak ni Gadi a kas ari ti Israel ket 10 a tawen a nagturay idiay Samaria.

18 Nagbasol ken ni Yahweh, ta agingga iti ipapatayna, tinuladna dagiti dakes nga aramid ni Ari Jeroboam nga anak ni Nebat a nangisungsong kadagiti Israelita nga agbasol.

19 Iti dayta a tiempo, rinaut ni Tiglat Pileser nga emperador ti Asiria ti Israel. Inikkan ni Menahem iti 38 a tonelada a pirak tapno tumulong ni Tiglat Pileser kenkuana iti pannakapabileg ti panangiturayna iti pagarian.

20 Innala ni Menahem ti kuarta kadagiti babaknang iti Israel babaen iti panangpilitna a mangted ti tunggal maysa kadakuada iti 50 a bagi ti pirak. Iti kasta, nagsubli ni Tiglat Pileser iti pagilianna.

21 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti amin nga inaramid ni Menahem.

22 Natay ket naitabon. Ni anakna a Pekaias ti simmukat kenkuana nga ari.

Ni Pekaias nga Ari ti Israel

23 Iti maika-50 a tawen a panagturay ni Uzzias nga ari ti Juda, naisaad ni Pekaias nga anak ni Menahem a kas ari ti Israel. Nagturay ni Pekaias idiay Samaria iti dua a tawen.

24 Nagbasol ken ni Yahweh. Tinuladna dagiti dakes nga aramid ni Ari Jeroboam nga anak ni Nebat a nangisungsong iti Israel nga agbasol.

25 Maysa nga ofisial ti armada ni Pekaias agraman 50 a lallaki a taga-Galaad ti nangisikat iti ari. Isu ni Peka nga anak ni Remalias. Pinapatayda ni Pekaias iti akin-uneg a sarikedked iti palasio ket ni Peka ti simmukat kenkuana nga ari.

26 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti dadduma a pasamak iti panagturay ni Pekaias.

Ni Peka nga Ari ti Israel

27 Iti maika-52 a tawen a panagturay ni Uzzias nga ari ti Juda, naisaad ni Peka nga anak ni Remalias a kas ari iti Israel ket nagturay idiay Samaria iti 20 a tawen.

28 Nagbasol ken ni Yahweh. Tinuladna dagiti dakes nga aramid ni Ari Jeroboam nga anak ni Nebat a nangisungsong iti Israel nga agbasol.

29 Bayat ti panagturay ni Peka, sinakup ni Tiglat Pileser nga emperador ti Asiria dagiti siudad ti Aion, Abel Bet Maaka, Janoa, Kedes, Hasor, ken dagiti daga ti Galaad, Galilea ken Neftali. Innalana dagiti tattao ket impanna ida a kas balud idiay Asiria.

30 Iti maika-20 a tawen a panagturay ni Jotam nga anak ni Uzzias a kas ari ti Juda, insikat ni Oseas nga anak ni Ela ni Ari Peka. Pinapatayna ni Peka ket isu ti simmukat kenkuana nga ari.

31 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Israelti dadduma a pasamak iti panagturay ni Peka.

Ni Jotam nga Ari ti Juda

32 Iti maikadua a tawen a panagturay ni Peka nga anak ni Remalias a kas ari ti Israel, naisaad ni Jotam nga anak ni Uzzias a kas ari ti Juda.

33 Duapulo ket lima ti tawen ni Jotam idi agari ket nagturay idiay Jerusalem iti 16 a tawen. Ni Jerusa nga anak ni Zadok ti inana.

34 Naragsakan ni Yahweh iti inar-aramid ni Jotam. Tinuladna ngamin ni Uzzias nga amana.

35 Ngem saan a nadadael dagiti lugar a pagdaydayawan dagiti pagano. Intultuloy dagiti tattao ti nagidatag kadagiti sakrifisio ken nagpuor iti insenso kadagita a lugar. Ni Jotam ti nangbangon iti Akin-amianan a Ruangan ti Templo.

36 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Judati dadduma a pasamak iti panagturay ni Jotam.

37 Kadagidi nga aldaw a panagturay ni Jotam, imbaon ni Yahweh ni Resin nga ari ti Siria ken ni Peka nga ari ti Israel a mangraut iti Juda.

38 Idi natay, naitabon kadagiti pagitaneman kadagiti ari iti Siudad ni David. Ni Ahaz nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.

Ni Ahaz nga Ari ti Juda

1 Iti maika-27 a tawen a panagturay ni Peka nga anak ni Remalias a kas ari ti Israel, naisaad ni Ahaz nga anak ni Jotam a kas ari ti Juda.

2 Duapulo ti tawen ni Ahaz idi agari ket nagturay idiay Jerusalem iti 16 a tawen. Saanna a tinulad dagiti naimbag nga aramid ni Ari David a kapuonanna. Saan a naragsakan kenkuana ni Yahweh a Diosna

3 tatinuladna ti aramid dagidi ari ti Israel. Tinuladna ti nakarimrimon nga aramid dagiti tattao a pinagtalaw ni Yahweh iti daga idi dumteng dagiti Israelita. Pinuoranna a sibibiag ti lalaki nga anakna a kas daton kadagiti didiosen.

4 Nagidatag kadagiti sakrifisio ken nagpuor iti insenso kadagiti lugar a pagdaydayawan dagiti pagano, kadagiti turod ken iti sirok ti tunggal narukbos a kayo.

5 Rinautni Resin nga ari ti Siria ken ni Peka nga ari ti Israel ti Jerusalem. Linakubda ti siudad ngem dida maparmek ni Ahaz. (

6 Iti dayta met la a tiempo, sinakup manen ti ari ti Edomti siudad ti Elat ket pinaksiatna dagiti taga-Juda nga agnaed sadiay. Nagnaed dagiti Edomita idiay Elat a naedda agpapan ita.)

7 Nangibaon ni Ahaz kadagiti mapan ken ni Tiglat Pileser nga emperador ti Asiria. Kastoy ti pinaibagana: “Napudnoak nga adipenmo. Umaynak ispalen iti pannakabalin ti ari ti Siria ken ti ari ti Israel a mangraut kaniak.”

8 Innala ni Ahaz dagiti pirak ken balitok iti Templo ken iti pagiduldulinan iti gameng ti palasio ket impatulodna a kas sagut iti emperador.

9 Impangag ni Tiglat Pileser ti dawat ni Ahaz. Rinaut ken sinakup dagiti armadana ti Damasco. Pinatayna ni Resin ket impanna dagiti tattao a kas balud idiay Kir.

10 Idi mapan ni Ari Ahaz idiay Damasco tapno makiuman ken ni Emperador Tiglat Pileser, nakitana sadiay ti altar. Nangaramid iti plano ti altar sana impatulod ken ni Urias a padi.

11 Ngarud, nangbangon ni Urias iti altar a kapadpada daytoy nga altar ket inleppasna sakbay a nagsubli ni Ahaz.

12 Idi nagsubli ni Ahaz manipud idiay Damasco, nakitana a nalpasen ti altar

13 isut’ gapuna a nagpuor kadagiti daton nga animal ken daton a makan iti rabawna; nangibukbok iti daton nga arak ken dara a daton a pakikappia.

14 Addati bronse nga altar a naidaton ken ni Yahweh iti nagbaetan ti baro nga altar ken ti Templo. Inyalisna daytoy ket pinaikabilna iti akin-amianan a bangir ti baro nga altar.

15 Imbilinna ken ni Urias, “Usarem daytoy dakkel nga altar a pinaaramidko a pagidatagan kadagiti daton a mapuoran iti bigat ken ti daton a makan a maidatag iti rabii, kadagiti daton a makan ken daton a mapuoran nga idatag ti ari ken dagiti tattao, ken kadagiti daton nga arak nga idatag dagiti tattao. Ibuyatmo ditoy ti amin a dara ti animal a mapuoran a maidaton. No maipapan iti bronse nga altar, usarek iti panagpadles.”

16 Tinungpal ni Urias ti bilin ti ari.

17 Winarawarani Ari Ahaz dagiti bronse a batay a maar-aramat iti Templo ket inikkatna dagiti palanggana iti rabawda. Inikkatna met ti bronse a tangke kadagiti likud dagiti 12 a bronse a sinan-baka ket inkabilna iti bato a pagsaadan.

18 Tapno maay-ayo ni Ahaz ti emperador ti Asiria, inikkatna met ti plataforma a nakaisaadan ti trono ti ari iti Templo ket sinerraanna ti ruangan ti ari a sumrek iti Templo.

19 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Judati dadduma a pasamak iti panagturay ni Ari Ahaz.

20 Natayni Ahaz ket naitabon iti pagitaneman kadagiti ari iti Siudad ni David. Ni Hezekias nga anakna ti simmukat kenkuana a kas ari.

Ni Oseas nga Ari ti Israel

1 Iti maika-12 a tawen a panagturay ni Ahaz nga ari ti Juda, naisaad ni Oseas nga anak ni Ela a kas ari ti Israel ket nagturay idiay Samaria iti siam a tawen.

2 Nagbasol ken ni Yahweh ngem saanna a tinulad dagiti nadagsen a basol nga inar-aramid dagiti sinarunona nga ari iti Israel.

3 Ginubat ni Salmaneser nga emperador ti Asiria. Simmuko ni Oseas ket tinawen a nagbuis iti emperador.

4 Ngem iti maysa a tawen, nangibaon ni Oseas kadagiti mapan ken ni So nga ari ti Egipto tapno agpatulong kenkuana. Insardengna ti panagbayadna iti tinawen a buis. Idi maammoan ni Salmaneser daytoy, pinatiliwna ni Oseas ket pinaibaludna.

Ti Pannakaparmek ti Samaria

5 Kalpasanna, rinaut ni Salmaneser ti Israel ket linakubna ti Samaria. Iti maikatlo a tawen a pananglakubna iti siudad,

6 iti maikasiam a tawen a panagturay ni Oseas, sinakup ti emperador ti Asiria ti Samaria. Impanna a balud dagiti Israelita idiay Asiria. Pinagnaedna ti sumagmamano kadakuada iti siudad ti Hala, ti dadduma iti asideg ti karayan Habor iti daga ti Gozan ket ti dadduma kadagiti siudad ti Media.

7 Naparmek ti Samaria gapu ta nagbasol dagiti Israelita ken ni Yahweh a Diosda a nangispal kadakuada iti Faraon ken nangiruar kadakuada idiay Egipto. Nagdaydayawda kadagiti didiosen,

8 tinuladda ti ugali dagiti pinagtalaw ni Yahweh idi dumteng dagiti tattaona ken sinurotda dagiti kannawidan nga impaannurot dagiti ari ti Israel.

9 Nagaramidda kadagiti banag a saan a pagayatan ni Yahweh a Diosda. Nangbangonda kadagiti lugar a pagdaydayawan dagiti pagano iti amin nga ilida, manipud iti kabassitan a barrio agingga iti kadakkelan a siudad.

10 Nangisaaddakadagiti bato nga adigi ken kadagiti imahen ni diosa nga Asera kadagiti amin a turod ken iti sirok ti tunggal narukbos a kayo.

11 Tinuladda dagiti tattao a pinagtalaw ni Yahweh iti daga ket nagpuorda met iti insenso kadagiti altar dagiti pagano. Gapu kadagiti dakes nga aramidda, nagpungtot ni Yahweh kadakuada.

12 Nagdaydayawda kadagiti didiosen uray no iparit ni Yahweh.

13 Imbaon ni Yahweh dagiti babaonen ken profetana a mangballaag iti Israel ken Juda. Impakdaarda: “Iwaksiyo dagiti dakes nga aramidyo ket tungpalenyo dagiti bilinko a nailanad iti linteg nga intedko kadagiti kapuonanyo, ti linteg nga intedko kadakayo babaen kadagiti profeta nga adipenko.”

14 Ngem saanda a nangipangag. Nasukirda a kas kadagidi kapuonanda a di nagtalek ken ni Yahweh a Diosda.

15 Dida kinayat a tungpalen dagiti bilinna. Sinalungasingda ti katulaganna kadagidi kapuonanda ket dida inkankano dagiti ballaagna. Nagdaydayawda kadagiti awan serserbina a didiosen ket nagbalinda met nga awan serserbina. Tinuladda dagiti ugali dagiti kabangibang a nasion ket sinukirda ti bilin ni Yahweh a dida tultuladen ida.

16 Sinalungasingdati amin a linteg ni Yahweh a Diosda. Nangsukogda iti dua a sinan-baka a nagdaydayawanda; nangaramidda pay iti imahen ni diosa nga Asera. Nagdaydayawda kadagiti bituen ken nagserbida ken ni didiosen a Baal.

17 Pinuorandadagiti annakda a kas daton kadagiti didiosen. Nakiumanda kadagiti espiritu ken kadagiti mammadles. Inggaedda ti nagaramid kadagiti dakes a banag iti imatang ni Yahweh.

18 Nakapungtot ni Yahweh kadagiti Israelita ket pinagtalawna ida iti imatangna. Ti la pagarian ti Juda ti imbatina.

19 Ngem uray dagiti tattao ti Juda dida nagtungpal kadagiti linteg ni Yahweh a Diosda; tinuladda dagiti ugali a sinurot dagiti Israelita.

20 Linaksid ni Yahweh dagiti amin nga Israelita, dinusana ida ket inyawatna ida iti pannakabalin dagiti naranggas a kabusorda agingga a pinapanawna amin ida iti imatangna.

21 Kalpasan ti panangisina ni Yahweh ti Juda iti Israel, insaad dagiti Israelita ni Jeroboam nga anak ni Nebat a kas arida. Gapu ken ni Jeroboam, tinallikudan dagiti tattao ni Yahweh ket naisungsongda nga agaramid kadagiti nadagsen a basol.

22 Sinurotda ni Jeroboam ket intuloyda nga inaramid dagiti amin a basol nga inaramidna

23 agingga a pinagtalaw ni Yahweh ida iti imatangna a kas imballaagna kadakuada babaen kadagiti adipenna a profeta. Iti kasta, naipan dagiti Israelita a balud idiay Asiria nga ayanda pay laeng agpapan ita.

Agnaed dagiti Taga-Asiria idiay Israel

24 Nagala ti emperador ti Asiria kadagiti tattao kadagiti siudad ti Babilonia, Cut, Ivva, Hamat ken Sefarvaim ket pinagnaedna ida kadagiti siudad ti Samariaa sukat dagiti Israelita a napagtalaw a kas balud. Tinagikuada dagitoy a siudad ket nagnaedda sadiay.

25 Idi nabiitda pay sadiay, dida nagdaydayaw ken ni Yahweh isut’ gapuna a nangibaon ni Yahweh kadagiti leon a nangpapatay iti sumagmamano kadakuada.

26 Naibaga iti emperador ti Asiria, “Saan nga ammo dagiti tattao a pinagnaedmo kadagiti siudad ti Samaria ti linteg ti dios iti dayta a daga. Daytoy ti gapuna a nangibaon ti dios kadagiti leon a mangpapatay kadakuada.”

27 Ket imbilin ti emperador: “Isubliyo ti maysa kadagiti papadi nga innalatayo a kas balud; pagsublienyonga agnaed sadiay ket isurona kadagiti tattao ti linteg ti dios iti dayta a daga.”

28 Ngarud, napan nagnaed idiay Betel ti maysa a padi a naitalaw idiay Samaria; insurona dagiti tattao no kasano ti panagdaydayawda ken ni Yahweh.

29 Ngem intultuloy dagiti tattao iti Samaria ti nagaramid kadagiti bukodda a didiosen ket inkabilda ida kadagiti santuario a binangon dagiti Israelita. Nagaramid ti tunggal grupo iti bukodda a didiosen kadagiti siudad a pagnaedanda:

30 nagaramid dagiti taga-Babilonia kadagiti imahen ni dios a Succot Benot; nagaramid dagiti tattao ti Cut kadagiti imahen ni dios a Nergal; nagaramid dagiti tattao ti Hamat kadagiti imahen ni dios nga Asima;

31 nagaramid dagiti tattao ti Ivva kadagiti imahen da dios a Nibhaz, ken Tartak; ket pinuoran dagiti taga-Sefarvaim dagiti annakda a kas daton kada Adramelek ken Anamelek a didiosenda.

32 Nagdaydayaw met dagitoy a tattao ken ni Yahweh ket nangpilida kadagiti kabunggoyanda iti amin a klase ti tao nga agserbi a kas papadi kadagiti pagdaydayawan ken agidatag kadagiti sakrifisio nga agpaay kadakuada kadagita a lugar.

33 Iti kasta, nagdaydayawda ken ni Yahweh nupay nagdaydayawda met kadagiti bukodda a dios, a kas iti ugali dagiti pagilian a naggapuanda.

34 Agpapanita, sursurotenda pay laeng ti kadaanan nga ugalida. Saanda nga agdaydayaw ken ni Yahweh wenno tungtungpalen dagiti linteg ken bilin nga intedna kadagiti kaputotan ni Jacob a pinanagananna iti Israel.

35 Nakitulagidi kadakuada ni Yahweh ket imbilinna daytoy: “Dikay agdaydayaw kadagiti didiosen; dikay agrukbab wenno agserbi wenno agidatag kadagiti sakrifisio kadakuada.

36 Agbutengkayokaniak, siak, ni Yahweh a nangiruar kadakay idiay Egipto babaen iti naindaklan a bileg ken pannakabalin; masapul nga agrukbabkayo kaniak ken agidatagkayo kaniak kadagiti daton.

37 Tungpalenyo a kanayon dagiti linteg ken bilin nga insuratko nga agpaay kadakayo. Dikay agtulnog kadagiti sabali a didiosen

38 ket diyo liplipatan ti katulagantayo.

39 Agbutengkayo kaniak, siak, ni Yahweh a Diosyo, ket isalakankayto kadagiti kabusoryo.”

40 Ngem saan a nangipangag dagita a tattao ket intuloyda a sinurot dagiti daan nga ugalida.

41 Ngarud, nagdaydayaw dagita a tattao ken ni Yahweh ngem nagdaydayawda met kadagiti imahen dagiti diosda. Agpapan ita, kasta pay laeng ti aramid dagiti kaputotanda.

Ni Hezekias nga Ari ti Juda

1 Iti maikatlo a tawen a panagturay ni Oseas nga anak ni Ela a kas ari ti Israel, naisaad ni Hezekias nga anak ni Ahaz a kas ari ti Juda.

2 Duapulo ket lima ti tawen ni Hezekias idi agari ket 29 a tawen a nagturay idiay Jerusalem. Ni Abiha nga anak ni Zacarias ti inana.

3 Nalinteg ti inar-aramid ni Hezekias iti imatang ni Yahweh; a kas iti daydi Ari David a kapuonanna.

4 Dinadaelnadagiti lugar a pagdaydayawan dagiti pagano, binurburakna dagiti bato nga adigi, ken tinumbana dagiti adigi a naidaton ken ni Asera a diosa. Binurburakna met ti sinan-uleg a bronse nga inaramid ni Moises a maaw-awagan iti Nehustan. Agingga kadagita a tiempo, nagpupuor dagiti Israelita iti insenso a kas pammadayaw iti sinan-uleg.

5 Nagtalek ni Hezekias ken ni Yahweh a Dios ti Israel. Awanen ti ari a kas ken ni Hezekias a nagturay iti Juda, sakbay man wenno kalpasan ti panagturayna.

6 Napudno ken ni Yahweh ket pulos a di nagsukir kenkuana; saanna a sinalungasing dagiti bilin nga inted ni Yahweh ken ni Moises.

7 Iti kasta, adda kenkuana ni Yahweh ket nagballigi iti amin nga inaramidna. Binusorna ti emperador ti Asiria ket dina kinayat ti sumuko kenkuana.

8 Pinarmekna dagiti Filisteo ket rinautna dagiti pagnanaedanda, manipud iti kabassitan a barrio agingga iti kadakkelan a siudad, agraman ti Gaza ken dagiti kabangibang a dagana.

9 Iti maikapat a tawen a panagturay ni Hezekias, iti maikapito a tawen a panagturay ni Oseas iti Israel, rinaut ni Salmaneser nga emperador ti Asiria ti Israel ket linakubna ti Samaria.

10 Iti maikatlo a tawen, simmuko ti Samaria. Napasamak daytoy iti maikanem a tawen a panagturay ni Hezekias ken ti maikasiam a tawen a panagturay ni Oseas.

11 Impanaw ni Salmaneser dagiti Israelita a balud ket impanna ida idiay Asiria. Pinagnaedna ti sumagmamano kadakuada iti siudad ti Hala, ti dadduma iti asideg ti Karayan Habor iti daga ti Gozan ket ti dadduma kadagiti siudad ti Media.

12 Naparmek ti Samaria gapu ta saan a nagtulnog dagiti Israelita ken ni Yahweh a Diosda. Sinalungasingda ti katulaganna kadakuada ket dida nagtulnog kadagiti amin a linteg nga inted ni Moises nga adipen ni Yahweh. Sinukirda ni Yahweh.

Panggep dagiti Siriano a Rauten ti Jerusalem

13 Iti maika-14 a tawen a panagturay ni Ari Hezekias, rinaut ni Senakerib nga emperador ti Asiria dagiti nasarikedkedan a siudad ti Juda ket pinarmekna ida.

14 Nangibaon ni Hezekias iti mapan ken ni Senakerib nga adda idi idiay Lakis. Kastoy ti pinaibagana: “Nagbiddutak; pangngaasim ta isardengmo ti irarautmo ket itedko ti buis a kayatmo a dawaten.” Pinaibaga ti emperador a masapul nga agbayad ni Hezekias iti 10 a tonelada a pirak ken maysa a tonelada a balitok.

15 Inted ni Hezekias kenkuana ti amin a pirak iti Templo ken iti pagiduldulinan ti gameng ti palasio.

16 Linekkabna pay dagiti balitok kadagiti ruangan ti Templo ken dagiti balitok nga inkalupkopna kadagiti baotek ket impatulodna dagitoy ken ni Senakerib.

17 Nangibaon ti emperador ti Asiria iti dakkel nga armada manipud Lakis tapno rautenda ni Hezekias idiay Jerusalem; dagiti tallo a kangatoan nga ofisialesna ti nangipangulo. Idi dumtengda idiay Jerusalem, sinakupda ti dalan nga asideg iti pagtartrabahoan dagiti agar-aramid iti lupot, iti abay ti kanal a pagayusan ti danum nga aggapu iti akingngato a dan-aw.

18 Kalpasanna, pinaayabanda ni Hezekias ket tallo kadagiti ofisialesna ti ari ti rimmuar a nangsabat kadakuada. Isuda da Eliakim nga anak ni Hilkias a mayordomo ti palasio; Sebna a sekretario ti palasio; ken Joa nga anak ni Asaf nga agay-aywan kadagiti napapateg a papeles.

19 Maysa kadagiti ofisiales a taga-Asiria ti nangibaga kadakuada a kayat a maammoan ti emperador no ania ti pagpampannakkel ni Ari Hezekias.

20 Kinunana, “Ipagarupmo kadi nga umanay ti sao a mangala iti lugar ti sikap ken bileg iti gubat? Siasino ti pampanunotem a tumulong kenka nga umalsa a maibusor iti Asiria?

21 Namnamaem a tulongannaka ti Egipto? Mayarig dayta iti panagaramat iti runo a kas sarukod—matukkol ket tudokenna ti imam. Kasta ti kayarigan ti ari ti Egipto no adda siasinoman nga agtalek kenkuana.”

22 Intuloy ti ofisial, “Wenno kunam nga agtalekka itiApoa Diosmo? Dimo met aya dinadael dagiti santuario ken altar tiApoket kalpasanna, imbagam kadagiti tattao ti Juda ken Jerusalem nga iti laeng altar iti Jerusalem ti pagdaydayawanda.

23 Makitulagak kenka iti nagan ti emperador. Ikkanka iti 2,000 a kabalio no adda masapulam a 2,000 a tattao nga agsakay kadakuada!

24 Dimo kabaelan a sarangten uray ti kababaan nga ofisial ti Asiria. Nupay kasta, namnamaem nga ikkandaka dagiti Egipcio kadagiti lugan a pakigubat ken soldado nga agkabalio!

25 Ipagarupmo kadi a dinak tinulongan tiApoidi rautek ken dadaelek ti pagiliam? Mismo a tiApoti nangbilin kaniak a mangraut ken mangdadael iti pagariam.”

26 Kinuna da Eliakim, Sebna ken Joa iti ofisial, “Apo, dika agsao iti Hebreo. Agsaoka iti Arameo ta maawatanmi; dumdumngeg dagiti amin a tattao nga adda iti rabaw ti bakud.”

27 Kinuna ti ofisial, “Ipagarupyo kadi a kadakayo ken iti ari laeng ti nakaibaonak a pangibagaan amin dagitoy a sao? Saan! Kasasaok met dagiti agtutugaw iti rabaw ti bakud; kanendanto met ti rugitda ken inumendanto ti isboda a kas kadakayo.”

28 Timmakder ti ofisial ket impukkawna iti Hebreo, “Denggenyo ti ibaga ti emperador ti Asiria!

29 Ballaagannakayo a dikayo paallilaw ken ni Hezekias. Dinakayo maisalakan ni Hezekias.

30 Diyo italtalek ni Hezekias no ibagana a mangnamnamakay itiApo. Diyo ipagarup nga isalakannakayo tiApoket dina ipalubos ti armadami a Siriano a mangsakup iti siudadyo.

31 Diyo ipangag ni Hezekias. Ibilin ti emperador ti Asiria a rummuarkay iti siudad ket sumukokayo. Mapalubosankayto amin a mangan iti ubas iti kaubasanyo, ken igos kadagiti bukodyo a kayo ken uminum iti danum kadagiti bukodyo a bubon—

32 agingga a pagnaedennakayo ti emperador iti maysa a pagilian a kas iti pagilianyo, iti daga nga adda kaubasan a pagalaanyo iti arak ken iti trigo a pagaramidyo iti tinapay. Maysanto a daga a pakasarakan kadagiti olibo, lana ti olibo ken diro. No tungpalenyo ti bilin ti emperador, saankayto a matay ngem agbiagkayto. Dikayo paallilaw ken ni Hezekias iti panangibagana nga ispalennakayo tiApo.

33 Adda kadi didiosen iti uray ania a nasion a nangispal iti pagilianna iti pannakabalin ti emperador ti Asiria?

34 Sadino itan ti ayan dagiti dios ti Hamat ken Arpad? Yan dagiti dios ti Sefarvaim, Hena ken Ivva? Adda kadi kadakuada ti nakaispal iti Samaria?

35 Napuotanyo kadin nga adda dios ti uray ania kadagitoy a pagilian a nakaispal iti pagarianna iti pannakabalin ti emperadormi? Ania ngarud ti pagkunaanyo a maispal tiApoti Jerusalem?”

36 Nagulimek dagiti tattao kas imbilin ni Ari Hezekias ket awan kadakuada ti simmungbat.

37 Rinay-ab da Eliakim, Sebna ken Joa ti pagan-anayda gapu iti ladingitda ket napanda imbaga iti ari ti kinuna ti ofisial a taga-Asiria.

Kiddawen ti Ari ti Pammagbaga ni Isaias

1 Idi mangngeg ni Ari Hezekias ti impakaammoda, rinay-abna ti pagan-anayna gapu iti ladingitna, nagkawes iti nakersang a lupot sa napan iti Templo ni Yahweh.

2 Imbaonna ti tallo kadagiti ofisialesna a mapan ken ni profeta Isaias nga anak ni Amoz: ni Eliakim a mayordomo ti palasio, ni Sebna a sekretario ti palasio ken dagiti lallakay a papadi. Nagkawesda met iti nakersang a lupot.

3 Kastoy ti pinaibagana ken ni Isaias: “Aldaw ita ti panagsagaba; madusdusatayo ket maibabaintayo. Mayarigtay iti babai a dandani agpasngay ngem awanen pigsana nga aganak.

4 Imbaon ti emperador ti Asiria ti kangrunaan nga ofisialna tapno ibabainna ti sibibiag a Dios. Sapay koma ta mangngeg tiApoa Diosmo dagitoy a panglalais ket dusaenna dagiti nagsao. Iti kasta, ikararagam dagiti nakalasat a kailiantayo.”

5 Idi mangngeg ni Isaias ti pinaibaga ni Ari Hezekias,

6 kastoy ti sungbatna: “Paibaga tiApoa dimo itulok a butbutngennakayo dagiti taga-Asiria iti panangibagada a dinakayo maisalakan tiApo.

7 Aramidento tiApoti pakaigapuan ti pannakangngeg ti emperador iti maysa a damag. Apaman a mangngegna daytoy, agbutengto ket agsublinto iti bukodna a pagilian. Papapatayto tiAposadiay.”

Mamutbuteng manen dagiti Taga-Asiria

8 Naammoan ti ofisial a taga-Asiria a pimmanaw ti emperador idiay Lakis ket madama ti panangrautna iti kabangibang a siudad ti Libna. Napan sadiay ti ofisial tapno makiuman iti emperador.

9 Nadamag dagiti taga-Asiria a mapan rauten ida ti armada ti Egipto nga impanguloan ni Tirhaka nga ari ti Etiopia. Idi maammoan daytoy ti emperador, nagpaipan iti surat ken ni Hezekias nga ari ti Juda

10 tapno ibagana kenkuana: “Imbaga ti dios a pagtaltalkam a dika matnag iti pannakabalinko ngem saanka a maallilaw iti dayta.

11 Awan duadua a nadamagmo ti aramiden ti emperador ti Asiria iti uray ania a pagilian nga ikeddengna a dadaelen. Ipagarupmo kadi a makalisika?

12 Dinadael dagidi kapuonak dagiti siudad ti Gozan, Haran ken Resef ket pinapatayda dagiti tattao ti Beteden nga agnaed idi idiay Telassar; awan kadagiti diosda ti nakaisalakan kadakuada.

13 Sadino ti ayan dagiti ari dagiti siudad ti Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena ken Ivva?”

14 Innala ni Ari Hezekias ti surat kadagiti naibaon ket binasana. Kalpasanna, napan iti Templo, inkabilna ti surat sadiay iti imatang ni Yahweh

15 ketinkararagna: “OApoa Dios ti Israel, sika a nakatugaw iti tronom iti ngatoen dagiti kerubim, sika laeng ti Dios nga agturay kadagiti pagarian ti lubong. Pinarsuam ti daga ken ti langit.

16 Ita, OApo, kitaem ti maar-aramid kadakami. Denggem ti amin a pananglais ni Senakerib kenka, sika a sibibiag a Dios.

17 Ammomi amin, OApo, a dinadael dagiti emperador ti Asiria ti adu a nasion, pinaglangalangda dagiti dagada

18 ken pinuoranda dagiti didiosenda. Saan a pudno a dios dagitoy, imahenda laeng a naaramid iti kayo ken bato nga aramid ti tao.

19 Ita, OApoa Diosmi, ispalennakami kadagiti Siriano tapno maammoan dagiti amin a nasion a siksika laeng, OApo, ti Dios.”

Ti Mensahe ni Isaias iti Ari

20 Nangibaon ni Isaias iti mapan ken ni Ari Hezekias. Pinaibagana daytoy a kas sungbat ni Yahweh iti kararag ti ari.

21 Kinunana, “Katawaannaka ti siudad ti Jerusalem, Senakerib, ket ang-angawennaka.

22 Siasino ti ipagarupmo a pabpabainan ken lalaisem? Saanka nga agraem kaniak, siak a nasantoan a Dios ti Israel.

23 Imbaonmo dagiti adipenmo a mangipasindayag kaniak a sinakupmo dagiti kangatoan a bantay ti Libano babaen kadagiti amin a luganmo a pakigubat. Impangasmo a pinukanmo dagiti katayagan a sedro ken kapintasan a saleng sadiay ket nadanonmo ti kasamekan a paset dagiti bakir.

24 Impasindayagmo a nagkalika kadagiti bubon ket imminumka iti danum dagiti ganggannaet a daga ken binaddebaddek dagiti soldadom ti Karayan Nile agingga a nagmaga.

25 “Dimo kad ammo a nabayagen nga inkeddengko a maaramid amin dagitoy? Ket ita, tinungpalkon. Inikkanka iti pannakabalin a mangrebba kadagiti nasarikedkedan a siudad agingga nga agbalinda a gabsuon.

26 Awan ti bileg dagiti tattao a nagnaed sadiay. Nakigtot ken naikulengda. Mayarigda iti ruot iti talon wenno ruot nga agtubo iti tuktok ti balay a malaylay no pul-oyan ti napudot nga angin-daya.

27 “Ngem ammok ti amin maipapan kenka, no ania ti aramidem ken no sadino ti papanam. Ammok no kasano ti pungtotmo kaniak.

28 Naipulong kaniak dayta a pungtotmo ken ti kinapalangguadmo. Ita, taldengan ken busalanka ket isublika iti dalan a nagnaam nga immay.”

29 Ket kinuna ni Isaias ken ni Ari Hezekias, “Adtoy ti maysa a pagilasinan ti mapasamakto. Ita ken inton umay a tawen, dagitinto laeng agtubtubo a trigo ti kanem ngem iti sumuno a tawen, mabalinmonton ti agmula iti trigo ket apitem. Mabalinmonton ti agmula iti ubas ket manganka iti ubas.

30 Mayarigto dagiti makalasat nga adda idiay Juda kadagiti mula nga agramut iti nauneg ket agbungada.

31 Addanto tattao a maispal idiay Jerusalem ken iti bantay Sion gapu ta inkeddeng tiApoa mapasamak daytoy.”

32 Kastoy ti imbaga ni Yahweh maipapan iti emperador ti Asiria: “Dinto makastrek iti daytoy a siudad wenno mangibiat iti pana sadiay. Awanto ti mannakigubat a sikakalasag nga umasideg iti siudad ket awanto ti mabangon a panglakub iti lawlawna.

33 Agsublinto iti dalan a nagnaanna nga immay ket dinto sumrek iti daytoy a siudad. Siak, ni Yahweh, ti nagsao.

34 Salaknibak ken isalakanko daytoy a siudad gapu iti bukodko a dayaw ken gapu iti karik iti daydi adipenko a David.”

35 Iti dayta a rabii, maysa nga anghel ni Yahweh ti napan iti kampo dagiti Siriano ket pinapatayna ti 185,000 a mannakigubat. Iti parbangon ti sumuno nga aldaw, naiwalang sadiay dagiti bangkayda!

36 Gapu iti daytoy, nagsanud ni Senakerib nga emperador ti Asiria ket nagsubli idiay Nineve.

37 Iti maysa nga aldaw, idi madama nga agdaydayaw iti templo ni Nisroc a diosna, dua kadagiti annakna—da Adramelek ken Sarezer—ti nangtagtagbat kenkuana agingga a natay. Kalpasanna, napan nagkamang dagiti agkabsat iti daga ti Ararat. Ni Esarhadon a maysa kadagiti annak ni Senakerib ti simmukat kenkuana nga emperador.

Agsakit ken Umimbag ni Ari Hezekias

1 Kadagita a tiempo, nagsakit ni Ari Hezekias ket nagistayan natay. Napan sinarungkaran ni profeta Isaias nga anak ni Amoz ket imbagana kenkuana, “Kuna tiApoa bilinemon dagiti mapanawam ta saanka a maimbaganen. Agsaganaka a matay.”

2 Simmango ni Hezekias iti diding ket inkararagna:

3 “Laglagipem, OApo, a nagserbiak kenka a sipupudno ken iti amin a pusok ket kanayon nga ikagumaak nga aramiden ti pagayatam.” Nagsangit ni Hezekias iti nasaem.

4 Pimmanaw ni Isaias ngem dina pay nalasat ti akintengnga a paraangan ti palasio idi ibaga kenkuana ni Yahweh

5 nga agsubli iti ari a mangituray kadagiti tattao ni Yahweh, ket ibagana kenkuana, “Siak, ni Yahweh a Dios ni David a kapuonam, nangngegko ti kararagmo ket nakitak dagiti luam. Paimbagenka ket tallo nga aldaw manipud ita, inka iti Templo.

6 Agpaut pay ti biagmo iti 15 a tawen. Isalakanka ken daytoy a siudad a Jerusalem iti pannakabalin ti emperador ti Asiria. Salaknibak daytoy a siudad gapu iti dayawko ken gapu iti inkarik iti daydi David nga adipenko.”

7 Nagpaala ni Isaias iti namekmek nga igos a maitapal iti letteg ti ari tapno umimbag.

8 Sinaludsod ni Ari Hezekias, “Ania ti pakakitaan a paimbagennak tiApoket makapanak iti Templo kalpasan ti tallo nga aldaw?”

9 Insungbat ni Isaias, “Ikkannaka tiApoiti pagilasinan. Ania ti kaykayatmo, bumaba ti anniniwan iti agdaniti sangapulo a tukad wenno ngumato iti sangapulo a tukad?”

10 Kinuna ni Hezekias, “Nalaka a bumaba ti anniniwan iti sangapulo a tukad! Pagpangatoem iti sangapulo a tukad.”

11 Nagkararag ni Isaias ken ni Yahweh ket ngimmatoiti sangapulo a tukad ti anniniwan iti agdan nga inaramid ni Ari Ahaz.

Dagiti Naibaon a Naggapu idiay Babilonia

12 Iti dayta a tiempo, nadamag ni Merodak Baladan nga ari ti Babilonia ken anak ni Baladan a nagsakit ni Ari Hezekias. Nangibaon ngarud kadagiti pannakabagina a sumarungkar kenkuana. Pinakuyoganna ida iti surat ken sagut.

13 Siaayat ni Hezekias a nangawat kadagiti naibaon. Impakitana kadakuada ti kinabaknangna—ti pirak ken balitokna, dagiti rekado ken bangbanglo ken amin nga armasna a pakigubat. Impakitana amin a linaon dagiti pagiduldulinanna. Awan met lugar iti pagarianna a dina impakita kadakuada.

14 Napan ni profeta Isaias ken ni Ari Hezekias ket sinaludsodna, “Naggapuan dagitoy a lallaki ken ania ti imbagada kenka?”

“Naggapuda iti adayo a pagilian, idiay Babilonia,” insungbat ni Hezekias.

15 “Ania ti nakitada iti palasio?”

“Nakitada amin. Awan ti saanko nga impakita kadakuada nga adda kadagiti pagiduldulinan.”

16 Ket imbaga ni Isaias iti ari, “Kuna tiApoa Mannakabalin-amin

17 ngaaddanto tiempo a maipan idiay Babilonia ti amin nga adda iti palasiom, amin nga indulin dagidi kapuonam agpapan ita. Awanto a pulos ti mabati.

18 Maitalawtomet ti sumagmamano kadagiti annakmo; agbalindanto nga eunoko nga agserbi iti palasio ti ari ti Babilonia.”

19 Impagarup ni Ari Hezekias a kaipapanan daytoy ti kaadda ti kappia ken talged bayat ti panagbiagna ket insungbatna, “Nasayaat ti imbagam a mensahe tiApo.”

Matay ni Hezekias

20 Nailanad itiPakasaritaan dagiti Ari ti Judati dadduma a pasamak iti panagturay ni Ari Hezekias, dagiti aramid a mangipakita iti kinamaingelna ken ti pakasaritaan ti panangaramidna iti maysa a tangke ti danum ken ti panangkalina iti maysa nga usok a pagayusan iti danum a mapan iti siudad.

21 Natay ni Hezekias ket ni Manases nga anakna ti simmukat kenkuana nga ari.