Category: Ester

Sukiren ni Reyna Vasti ni Ari Xerxes

1-2 Ni Xerxesti ari idi. Agdagup iti 127 a probinsia ti inturayanna, manipud India agingga idiay Etiopia. Idiay Susa a kabesera ti Persia ti nagturayanna nga ari.

3 Iti maikatlo a tawen a panagarina, impaayanna iti padaya dagiti amin nga ofisiales ken dadduma nga agtuturay iti pagarianna. Dimmar-ay dagiti pangulo dagiti armada ti Persia ken Media agraman dagiti gobernador ken natatan-ok a tattao kadagiti probinsia.

4 Iti las-ud ti innem a bulan, imparangna ti kinabaknang ti palasiona—ti daeg ken pintasna!

5 Kalpasan dayta a padaya, impaayanna met ti ari iti padaya nga agpaay kadagiti umili iti Susa, nabaknang ken napanglaw. Pito nga aldaw ti kapaut ti pasken a naangay iti hardin ti palasio.

6 Naarkosan ti paraangan kadagiti puraw ken asul a kurtina a naibitin kadagiti sinan-singsing a pirak a naikapet kadagiti tali a linen a nalabaga. Marmol nga adigi ti nakaikapetanda. Adda dagiti sofa a balitok ken pirak iti paraangan a nabaldosaan iti marmol a puraw, nalabaga, amarilio ken nangisit.

7 Nawadwad ti arak a naiserbi. Naaramat dagiti balitok a kopa nga agsasabali ti sukogda.

8 Saan a nakedngan ti panaginum. Imbilin ti ari kadagiti agserserbi iti palasio nga ipalubosda nga agpennek nga uminum ti tunggal maysa.

9 Kabayatanna, nangipaay met ni Reyna Vasti iti maysa a padaya para kadagiti babbai iti palasio.

10 Iti maikapito nga aldaw ti padaya, agin-inum ti ari ket naragsak unay. Iti kasta, pinaayabanna dagiti pito nga eunoko nga agserserbi kenkuana, da Mehuman, Bizta, Harbona, Bigta, Abagta, Zetar ken Carcas.

11 Imbilinna kadakuada nga idatagda ni Reyna Vasti a sikokorona. Napintas ti reyna ket kayat ti ari nga ipasindayag ti kinapintas ti asawana kadagiti ofisiales ken amin a sangailina.

12 Ngem idi imbaga dagiti adipen ti bilin ti ari, saan a kinayat ni Reyna Vasti ti mapan. Gapu iti daytoy, simged ti pungtot ti ari.

13 Ugali ti ari ti makiuman kadagiti mamasirib maipapan iti linteg ken urnos. Iti kasta, pinaayabanna dagiti mammagbaga kenkuana a makaammo iti tumutop a maaramid.

14 Pito kadagitoy nga ofisiales a taga-Persia ken Media ti masansan a pakiumananna. Isuda da Carsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena ken Memucan. Isuda ti agakem iti kangatoan a saad iti pagarian.

15 Kinunana kadakuada, “Saan a tinungpal ni Reyna Vasti ti bilinko nga indanon kenkuana dagiti imbaonko. Ania ti ituyang ti linteg a maaramid kenkuana?”

16 Kinuna ni Memucan iti ari ken kadagiti ofisialesna: “Saan la a ti ari ti imbabain ni Reyna Vasti no di pay ket dagiti amin nga ofisialesna—kinapudnona, amin a tattao iti pagarian!

17 Awan duadua a maammoanto dagiti amin a babbai iti pagarian ti napasamak ket isunto ti panggapuanda a di agraem kadagiti assawada. Kunadanto, ‘Binilin ni Ari Xerxes ni Reyna Vasti a dumatag kenkuana ngem saan a napan.’

18 Madamagto dagiti mararaem a babbai ti Persia ken Media ti inaramid ti reyna, ket ibagadanto kadagiti amin nga ofisiales ti ari ti napasamak ita nga aldaw. Awanton ti panagraem dagiti babbai kadagiti assawada ket guraento met dagiti lallaki dagiti assawada.

19 No pagayatam, O Natan-ok nga Ari, mangipaulogka iti bilin a pulos a saanen nga agparang dayta a Vasti iti sangoanam. Pailanadmo kadagiti linteg ti Persia ken Media tapno pulos a saan a mabaliwan. Kalpasanna, itedmo ti saad ti reyna iti sabali a babai nga ad-adda ti pannakaikarina.

20 Inton maiwaragawag ti bilinmo iti amin a suli daytoy nalawa a pagariam, agraemto ti tunggal babai iti asawana, nabaknang man wenno napanglaw.”

21 Nagustoan ti ari ken dagiti ofisialesna daytoy a kapanunotan. Inaramid ti ari ti insingasing ni Memucan.

22 Iti tunggal probinsia a masakupan ti pagarian, nangipatulod ti ari iti pakaammo a naisurat iti lengguahe ken sistema ti panagsurat iti dayta a probinsia. Naibilin a ti lalaki ti mangituray iti familiana, ket ti saona ti matungpal.

Maisaad ni Ester a Reyna

1 Iti saan a nabayag, bimmaaw ti pungtot ni Ari Xerxes.Ngem kankanayon a pampanunotenna ti inaramid ni Vasti ken ti impaulogna a bilin a maibusor kenkuana.

2 Insingasing ngarud ti sumagmamano a nasinged a mammagbaga iti ari, “Apay a dika agpabirok kadagiti napipintas ken ubbing a birhen a babbalasang?

3 Mangdutokka kadagiti ofisiales iti tunggal probinsia ti pagarian, ket payegmo kadakuada dagitoy a babbalasitang ditoy Susa a kabesera a siudad, iti intudingmo a pagnaedan dagiti kakasta a babbai. Maipaaywanda ken ni Hegai, ti eunoko a para aywan kadagiti babbaim, tapno mapapintasda.

4 Alaemto ti babai a magustoam unay ket isaadmo a reyna a sukat ni Vasti.”

Nagustoan ti ari daytoy a balakad ket tinungpalna.

5 Adda idi maysa a Judio nga agnaed idiay Susa. Isu ni Mardokeo nga anak ni Jair. Nagtaud iti tribu ti Benjamin ket kaputotan da Kis ken Simei.

6 Naitalawidi ni Mardokeo a kas balud manipud Jerusalem. Kaduana dagidi intalaw ni Nebucadnesar agraman ni Jeconias nga ari ti Juda.

7 Adda kasinsin ni Mardokeo nga agnagan Ester. Hadasa ti naganna iti Hebreo. Idi natay dagiti nagannak ken ni Ester, innala ni Mardokeo ket pinadakkelna a kas pudno nga anakna. Nalibnos a balasang ni Ester ket napintas ti pammagina.

8 Idi naipaulogen ti baro a bilin ti ari, adu a babbalasang ti naipan idiay Susa. Naipan met ni Ester ket naipaaywan ken ni Hegai a mangimaton iti pagnaedan dagiti babbai.

9 Nagustoan ni Hegai ni Ester ket nagun-od ni Ester ti panangipateg ni Hegai kenkuana. Dinagdagus ni Hegai nga inrugi ti pannakapapintas ni Ester babaen iti masahe ken ti pannangtedna kenkuana iti naisangsangayan a taraon. Intedna ti kapintasan a kuarto kenkuana ket nangpili iti pito a babbai a naggapu iti palasio nga agserbi kenkuana.

10 Inlimed ni Ester ti kina-Judiona agsipud ta kasta ti imbilin ni Mardokeo.

11 Inaldaw nga aglabaslabas ni Mardokeo iti sango ti paraangan ti pagnaedan dagiti babbai tapno ammoenna ti kasasaad ni Ester ken ti aniaman a mapasamak kenkuana.

12 Makatawen ti naituding a pannakapapintas dagiti babbai. Innem a bulan a masapsapoanda iti lana ti mirra ken innem met a bulan iti bangbanglo. Kalpasanna, maipan ti tunggal babai ken ni Ari Xerxes no dumteng ti batangna.

13 Mapalubosan ti tunggal maysa a mangikawes iti aniaman a kayatna iti ipapanna iti palasio.

14 Mapan iti palasio iti rabii ket iti sumuno a bigat, maipan iti sabali a kuarto tapno maipaaywan ken ni Saasgaz a para aywan kadagiti assawa ti ari. Saanen nga agsubli iti palasio malaksid no kayat ti ari ket paayabanna iti mismo a naganna.

15 Dimteng ti batang ni Ester a mapan iti ari, ni Ester nga anak ni Abihail ken kasinsin ni Mardokeo a pannakaamana, ni Ester a raraemen ti amin a makakita kenkuana. Inkawesna ti pagan-anay nga imbaga ni Hegai nga aramatenna. Ni Hegai ti para aywan iti kuarto dagiti babbai.

16 Ngarud, iti maikapito a tawen a panagari ni Xerxes, iti maika-10 a bulan a maaw-awagan iti Tebet, naidatag ni Ester ken ni Ari Xerxes iti palasio.

17 Ad-adda ti panagayat ni Xerxes ken ni Ester ngem kadagiti dadduma a babbai. Ad-adda a ni Ester ti nakagun-od iti ayat ken pammategna. Kinoronaanna ni Ester ket isu ti insaadna a reyna a sukat ni Vasti.

18 Kalpasanna, nangipaay iti dakkel a padaya a kas pammadayaw ken ni Ester. Inawisna dagiti ofisiales ken dagiti agserserbi kenkuana iti trono. Inwaragawagna pay ti panagfiesta ti entero a pagarian ket nagibunong kadagiti sagut a kas maikanatad nga aramiden ti maysa nga ari.

Isalakan ni Mardokeo ti Ari

19 Kabayatanna, dinutokan ti ari ni Mardokeo iti natan-ok a saad iti palasio.

20 No maipapan ken ni Ester, inlimedna ti kina-Judiona, kas imbilin ni Mardokeo kenkuana. Tinungpalna ni Mardokeo a kas iti panagtungpalna kenkuana idi ubing pay laeng.

21 Kabayatan ti panagsaad ni Mardokeo a kas ofisial iti palasio, dua kadagiti eunoko a mangguguardia iti ridaw ti kuarto ti ari ti gimmura ken ni Ari Xerxes ket insikatda a patayen. Isuda da Bigtana ken Teres.

22 Naammoan ni Mardokeo ti panggepda ket impulongna ken ni reyna Ester. Imbaga ngarud ti reyna iti ari ti naammoan ni Mardokeo.

23 Idi mapalutpot ti kaso, natakuatan a pudno ket nabitay dagiti dua. Imbilin ti ari a mailanad daytoy a pasamak iti libro a pakaisuratan dagiti inaldaw a mapaspasamak iti pagarian.

Panggep ni Haman a Papatayen dagiti Judio

1 Iti saan a mabayag, insaad ni Ari Xerxesti maysa a tao nga agnagan iti Haman a kangatoan nga ofisial ti pagarian. Isu ti anak ni Hammedata a nagtaud iti kaputotan ni Agag.

2 Binilin ti ari dagiti amin nga ofisiales nga agserserbi kenkuana a raemenda ni Haman babaen iti panagparintumeng ken panagtamedda kenkuana. Nagtungpalda amin iti bilin, malaksid ni Mardokeo.

3 Sinaludsod dagiti dadduma nga ofisiales iti palasio ken ni Mardokeo, no apay a sukirenna ti bilin ti ari.

4 Inaldaw a palagipanda ni Mardokeo ngem dina impangag ida. Inlawlawagna kadakuada a kas maysa a Judio, dina kayat ti agtamed ken ni Haman. Imbagada daytoy ken ni Haman tapno kitaenda no ipalubosna ti kasta nga ar-aramiden ni Mardokeo.

5 Napalalo ti pungtot ni Haman idi naammoanna a saan nga agparintumeng ken agtamed ni Mardokeo kenkuana.

6 Ket idi nadamagna a Judio ni Mardokeo, inkeddengna a saan la a ni Mardokeo ti dusaenna. Inkeddengna a mapapatay amin a Judio iti entero a pagarian ti Persia.

7 Bulan idi ti Nisan, ti umuna a bulan ti maika-12 a tawen a panagturay ni Ari Xerxes. Naaramid iti sangoanan ni Haman ti binnunot a maaw-awagan iti Pur tapno maammoan no ania nga aldaw ken bulan ti pannakapapatay dagiti amin a Judio. Napili ti maika-13 nga aldaw iti maika-12 a bulan a maaw-awagan iti Adar.

8 Kinunani Haman iti ari, “Adda naidumduma a tattao nga agnaed ken nawaraswaras iti amin a probinsia ti pagariam. Maigiddiat ti ugalida kadagiti dadduma a tattao, ket dida agtungpal kadagiti linteg ti pagarian. Natan-ok nga Ari, saanmo a pagimbagan no bay-am a kastoy ti aramidda.

9 No kayatmo, Natan-ok nga Ari, adda koma ipaulogmo a bilin a mapapatayda, ket ikarik a mangtedak iti 375 a tonelada a pirak iti pagidulinan iti kuarta a maaramat iti pannakaituray ti pagarian.”

10 Inuksot ti ari ti singsingna ket intedna ken ni Haman nga anak ni Hammedata a kabusor dagiti Judio. Maus-usar ti singsing a pangtimbre kadagiti bilin nga ipaulog ti ari.

11 Kinuna ti ari kenkuana, “Adda iti pannakabalinmo dagiti tattao ken dagiti kuartada. Aramidem ti kayatmo kadakuada.”

12 Iti maika-13 nga aldaw iti umuna a bulan, inayaban ni Haman dagiti sekretario ti ari ket indiktarna kadakuada ti bilin nga agpaay kadagiti agtuturay, kadagiti gobernador ken ofisiales. Ipatarusda daytoy a bilin iti tunggal pagsasao iti entero a pagarian. Naisurat ti bilin iti nagan ni Ari Xerxes ket natimbrean iti bukodna a singsing.

13 Naipan dagiti kopia daytoy a bilin iti amin a probinsia ti pagarian. Nailanad kadagitoy a bilin a mapapatay amin a Judio—agtutubo ken nataengan, babbai ken ubbing—iti maysa nga aldaw, iti maika-13 nga aldaw iti bulan ti Adar, ket masamsam dagiti sanikuada.

14 Maiwaragawag a kas linteg ti linaon ti bilin iti amin a probinsia tapno maammoan dagiti tattao iti amin a puli ket makapagsaganada iti dayta nga aldaw.

15 Naiwaragawag ti pakaammo idiay Susa a kabesera ti Persia. Sipapardas met dagiti imbaon ti ari a nangipan kadagiti kopia ti bilin iti amin a probinsia tapno maammoan ti amin a tattao iti pagarian. Naginum ti ari ken ni Haman iti arak, ngem nariribuk ti siudad ti Susa.

Agpatulong ni Mardokeo ken ni Ester

1 Idi maammoan ni Mardokeo ti amin a naaramid, rinay-abna ti pagan-anayna, nagkawes iti nakersang a lupot, winarakiwakanna ti ulona iti dapu ket nagpagnapagna iti siudad nga agan-anug-og iti napigsa ken nasaem.

2 Nagpatingga la iti ruangan ti palasio, ta saan a mapalubosan a sumrek ti kasta ti pagan-anayna.

3 Iti amin a probinsia a nakaipakaammoan ti bilin ti ari, napigsa ti panagdung-aw dagiti Judio. Nagayunar, nagsangit ken nagdung-awda. Adu ti nagkawes iti nakersang a lupot ken nangikabil iti dapu iti uloda.

4 Napalalo ti pannakariribuk ni Reyna Ester idi ipadamag dagiti adipenna a babbai ken eunoko ti ar-aramiden ni Mardokeo. Nagpaitulod iti pagan-anay ken ni Mardokeo tapno suktanna ti nakersang a lupot a kawesna, ngem saan nga inawat ni Mardokeo.

5 Kalpasanna, pinaayaban ni Ester ni Hatak a maysa kadagiti eunoko iti palasio a dinutokan ti ari nga agserbi kenkuana. Binilinna ni Hatak a mapan ken ni Mardokeo tapno ammoenna ti mapaspasamak ken no apay a kasta ti ar-aramiden ni Mardokeo.

6 Napan ni Hatak iti ayan ni Mardokeo iti plasa iti sangoanan ti ruangan ti palasio.

7 Imbaga ni Mardokeo ken ni Hatak ti amin a napasamak kenkuana, agraman ti dagup ti kuarta nga inkari ni Haman nga ited iti pagidulinan iti gameng ti palasio para iti pannakapapatay dagiti amin a Judio.

8 Inted ni Mardokeo kenkuana ti kopia ti bilin a naipakaammo iti Susa maipapan iti pannakapapatay dagiti Judio. Indawat ni Mardokeo nga ipakitana ken ni Ester ket ilawlawagna kenkuana ti mapaspasamak. Kiniddaw ni Mardokeo a mapan agpakpakaasi ni Ester iti ari tapno kaasianna dagiti Judio.

9 Nagtungpal ni Hatak.

10 Pinagsubli ni Ester ni Hatak ket pinaibagana daytoy ken ni Mardokeo:

11 “Mapapatay ti siasinoman a lalaki wenno babai a sumrek iti akin-uneg a paraangan tapno dumatag iti ari no saan a naayaban. Dayta ti linteg. Ammo amin daytoy dagiti mammagbaga iti ari ken dagiti tattao kadagiti probinsia. Awan ti makalisi iti daytoy a linteg malaksid no ipaturong ti ari kenkuana ti balitok a setrona ket iti kasta, saan a mapapatay. Adda makabulanen a dinak inayaban ti ari.”

12 Idi naammoan ni Mardokeo ti imbaga ni Ester,

13 pinaibagana daytoy a ballaag: “Dimo ipagarup a nataltalgedka ngem ti uray siasinoman a Judio gapu ta addaka iti palasio.

14 No agulimekka iti kastoy a mapaspasamak, tinto langit ti tumulong kadagiti Judio ket isalakanna ida. Ngem mataykanto ket mapukawton ti kaputotan ni tatangmo. Siasino ti makaammo? Nalabit a naitan-okka a kas reyna para iti kastoy a panawen.”

15 Daytoy ti sungbat ni Ester ken ni Mardokeo:

16 “Ummongem ti amin a Judio nga adda iti Susa. Agayunarkayo ket idawdawatandak. Dikay mangan wenno uminum iti uray ania iti tallo nga aldaw ken rabii. Agayunarakto met agraman dagiti adipenko a babbai. Kalpasanna, uray no maisalungasing iti linteg, innakto iti ari ket no pakatayak, awatek a siraragsak.”

17 Pimmanaw ni Mardokeo ket tinungpalna amin nga imbilin ni Ester.

Awisen ni Ester ti Ari ken ni Haman iti Maysa a Pannangan

1 Iti maikatlo nga aldaw a panagayunar ni Ester, inkawesna ti pagan-anayna a reyna. Napan iti akin-uneg a paraangan ti palasio a sumango iti kuarto nga ayan ti trono. Agtugtugaw idi ti ari iti tronona a sumangsango iti ruangan.

2 Idi makitana ni Reyna Ester nga agtaktakder iti ruar, naragsakan ket impaturongna kenkuana ti balitok a setro. Immasideg ni Ester sana sinagid ti murdong ti setro.

3 Kinuna ti ari, “Ania ti masapulmo, Reyna Ester? Ibagam ti kayatmo ket itedko kenka uray no kagudua ti pagariak.”

4 Simmungbat ni Ester, “No pakaragsakan ti Natan-ok nga Ari, awisenkayo koma ken ni Haman ita a rabii iti maysa a pannangan nga isagsaganak nga agpaay kadakayo.”

5 Pinaayaban a dagus ti ari ni Haman tapno matungpal ti kalikagum ni Ester. Napan ngarud ti ari ken ni Haman iti pannangan nga insagana ni Ester.

6 Bayat ti panaginumda iti arak, kinuna ti ari ken ni Ester, “Ibagam ti kayatmo ket itedko kenka. Patgak ti dawatmo, uray no kagudua ti pagariak.”

7 Kinuna ni Ester,

8 “No patgan ti Natan-ok nga Ari ti dawatko, tarigagayak a dakayo koma ken ni Haman ti sangailik manen inton bigat iti pannangan nga isaganak nga agpaay kadakayo a dua. Isunto ti panangibagak ti kayatko.”

Panggepen ni Haman a Papatayen ni Mardokeo

9 Naragsak ni Haman a naggapu iti pannangan nga insagana ni Ester. Ngem idi makitana ni Mardokeo iti ruangan ti palasio a saan a timmakder a mangipakita iti panagraemna kenkuana, nakapungtot iti kasta unay.

10 Nupay kasta, tinengngelna ti pungtotna ket nagawid. Inawisna dagiti gagayyemna iti balayna, ket inayabanna ni Zeres nga asawana a makisango kadakuada.

11 Impasindayagna kadakuada ti kinabaknangna ken ti kaadu dagiti annakna a lallaki. Impalangguadna pay ti panangingato ti ari kenkuana iti saad, nga isun ti kangatoan nga ofisial ket nangatngato ngem dagiti dadduma nga ofisiales ti ari.

12 “Saan la a dayta,” innayon ni Haman, “siak laeng ken ti ari ti inimbitaran ni Reyna Ester a dumar-ay iti pasken nga inangayna. Awisennakami a mapan manen inton bigat.

13 Ngem awan ti serserbi kaniak amin dagitoy no adda pay met laeng a makitkitak dayta Judio a Mardokeo nga agtugtugaw iti ruangan ti palasio.”

14 Imbalakad ni Zeres ken dagiti gagayyem ni Haman, “Agpaaramidka iti pagbitayan a 75 a kadapan ti kangatona. Inton bigat, dawatem iti ari a mabitay ni Mardokeo dita. Kalpasanna, makadar-ayka a siraragsak iti pannangan.”

Nagustoan ni Haman daytoy a balakadda ket nagpaaramid iti pagbitayan.

Padayawan ti Ari ni Mardokeo

1 Alimbasagen ti ari iti dayta met laeng a rabii, isut’ gapuna a pinaalana ti libro a nakailanadan dagiti mapaspasamak iti pagarian. Naibasa kenkuana ti libro.

2 Itimaysa a paset a naibasa, nairaman ti pakasaritaan ti pannakatakuat ni Mardokeo iti panggep da Bigtana ken Teres a mangpapatay iti ari. Dua nga eunoko dagitoy iti palasio a mangguguardia iti kuarto ti ari.

3 Sinaludsod ti ari, “Nagunggonaan kadi wenno napadayawan ni Mardokeo iti daytoy nga inaramidna?”

Imbaga dagiti adipenna nga awan ti naipaay ken ni Mardokeo.

4 Sinaludsod ti ari, “Siasino kadagiti ofisialesko ti adda iti palasio?” Nairana a simrek ni Haman iti akinruar a paraangan; napan iti palasio tapno dawatenna iti ari a mabitay ni Mardokeo iti pagbitayan a naisaganan.

5 Iti kasta, kinuna dagiti adipenna, “Adda ditoy ni Haman nga agur-uray a makisao kenka.”

“Pastrekenyo,” imbilin ti ari.

6 Simrek ni Haman ket sinaludsod ti ari kenkuana, “Adda maysa a tao a kayatko unay a padayawan. Ania ti rumbeng nga ipaayko iti dayta a tao?”

Gapu ta ipagarup ni Haman nga isu a mismo ti mapadayawan,

7-8 kinunana iti ari, “Agpaalaka iti nadaeg a pagan-anay, ti mismo a pagan-anay nga ikawkawesmo, ket itedmo iti daytoy a tao. Paguarnasionamiti napintas ti bukodmo a kabalio a pagsakayanna.

9 Kalpasanna, ayabam ti maysa kadagiti kangatoan nga ofisialesmo tapno kawesanna ken iruarna ti tao a nakakabalio iti plasa ti siudad. Paipukkawmo daytoy iti ofisial bayat ti pannagnada: ‘Kitaenyo no kasano a gunggonaan ti ari ti tao a kayatna a padayawan!’”

10 Iti kasta, kinuna ti ari ken ni Haman, “Inka alaen a dagus ti pagan-anay ken ti kabalio ket padayawam ni Mardokeo a Judio. Aramidem amin kenkuana dagiti insingasingmo. Masarakam ni Mardokeo nga agtugtugaw iti ruangan ti palasio.”

11 Napan ngarud innala ni Haman ti pagan-anay ken ti kabalio. Kinawesanna ni Mardokeo sana pinagsakay iti kabalio ket inlibutna iti plasa ti siudad. Bayat ti pannagnada, ipukpukkawna, “Kitaenyo no kasano a gunggonaan ti ari ti tao a kayatna a padayawan!”

12 Nagsubli ni Mardokeo iti ruangan ti palasio. Nagawid met ni Haman a mangab-abbong iti rupana gapu iti bain.

13 Imbagana ken ni Zeres nga asawana ken kadagiti amin a gagayyemna ti amin a napasamak kenkuana. Kinuna ni Zeres ken dagiti masirib a gagayyemna: “Mangrugin a mayallatiw ti pannakabalinmo ken ni Mardokeo. Gapu ta maysa a Judio, narigatmo ti mangibaba kenkuana—ikabilnanto ti amin a kabaelanna a mangdadael kenka.”

Mabitay ni Haman

14 Agsasaritada pay laeng idi sumangpet dagiti eunoko ti palasio ket nagdardarasda nga innala ni Haman tapno dumar-ay iti pasken nga insagana ni Ester.

1-2 Iti kasta, iti maikadua a gundaway, napan da Ari Xerxes ken Haman iti pannangan nga insagana ni Ester. Bayat ti panaginumda iti arak, sinaludsod ti ari ken ni Ester, “Ita, Reyna Ester, ania ti kayatmo? Ibagam kaniak ket itedko, uray no kagudua ti pagariak.”

3 Insungbat ni Reyna Ester, “Natan-ok nga Ari, no adda met la pateg ti nanumo a dawatko, dawatek a maispal ti biagko ken dagiti padak a Judio.

4 Nailakokamin—siak ken dagiti tattaok—tapno mapapatay. No nailakokami laeng a matagabu, agulimekak ket diakon ringgoren ti ari, ngem dandanidakam patayenen ket mapukawkamton!”

5 Sinaludsod ti ari ken ni Ester, “Siasino ti tao a natured a nangaramid iti kastoy? Sadino ti ayanna?”

6 “Maysa a kabusormi! Maysa a mangidadanes kadakami. Awan sabali no di ni Haman a managdakdakes,” insungbat ni Ester.

Kasta unay ti danag ni Haman a simmango iti ari ken reyna.

7 Sipupungtot a timmakder ti ari, rimmuar iti kuarto a napan iti hardin ti palasio. Narikna ni Haman a desidido ti ari a mangdusa kenkuana, isu a nagbati tapno ipakpakaasina ken ni Reyna Ester a maispal koma ti biagna.

8 Idi agsubli ti ari a naggapu iti hardin, nadanonna ni Haman iti sofa ni Ester ket sipapakleb iti sangoananna. Idi makita ti ari, impukkawna, “Ramesen kadi daytoy a tao ti reyna iti sangoanak ken iti mismo nga uneg ti palasiok?”

Apaman a naisao ti ari daytoy, inabungotan dagiti eunoko ti ulo ni Haman.

9 Kinuna ni Harbona a maysa kadagiti eunoko, “Natan-ok nga Ari, nagaramid ni Haman iti pagbitayan a 75 a kadapan ti katayagna iti asideg ti balayna tapno adda pangibitayanna ken ni Mardokeo a nangispal iti biagmo.”

“Ibitayyo dita ni Haman,” imbilin ti ari.

10 Binitayda ngarud ni Haman iti pagbitayan a nairanta ken ni Mardokeo. Ket bimmaaw ti pungtot ti ari.

Maibilin kadagiti Judio a Makirangetda

1 Iti dayta nga aldaw, inted ni Ari Xerxesken ni Reyna Ester ti amin a sanikua ni Haman a kabusor dagiti Judio. Imbaga ni Ester iti ari a kabagianna ni Mardokeo ket manipud idin, mapalubosanen ni Mardokeo a dumatag iti ari.

2 Inuksot ti ari ti singsing nga adda timbrena sana inted ken ni Mardokeo. Daytoy daydi singsing nga intedna ken ni Haman ngem innalana met laeng. Dinutokan ni Ester ni Mardokeo nga enkargado iti amin a sanikua ni Haman.

3 Napan manen nakisao ni Ester iti ari. Agsangsangit a nagpakleb iti sangoanan ti ari. Impakpakaasina kenkuana a pasardengenna ti pannakaipatungpal ti dakes a gandat ni Haman a kaputotan ni Agag a maibusor kadagiti Judio.

4 Intudo ti ari ti setrona ken ni Ester ket nagtakder ni Ester sana kinuna,

5 “Natan-ok nga Ari, no maragsakanka, no ay-ayatennak met laeng ken no ipagarupmo a naimbag, pangngaasim ta mangipaulogka iti bilin a mangwaswas iti naiwaragawag a bilin ni Haman nga anak ni Hammedata a kaputotan ni Agag, a mangpapatay kadagiti amin a Judio iti pagarian.

6 Kasano a maituredko a kitaen ti pannakadidigra dagiti padak a Judio ken ti pannakapapatay dagiti kabagiak?”

7 Kinuna ngarud ni Ari Xerxes kada Reyna Ester ken Mardokeo a Judio, “Kitaenyo, binitayko ni Haman gapu iti panangisikatna kadagiti Judio ket intedkon ken ni Ester dagiti sanikuana.

8 Ngem saan a mawaswas ti bilin a naipaulog iti nagan ti ari ken natimbrean iti selio ti pagarian. Nupay kasta, mabalinyo ti agsurat kadagiti Judio iti aniaman a kayatyo. Mabalinyo nga isurat iti naganko ket timbreanyo iti selio ti pagarian.”

9 Napasamak daytoy iti maika-23 nga aldaw iti maikatlo a bulan a maaw-awagan iti Sivan. Inayaban ni Mardokeo dagiti sekretario ti ari ket indiktarna ti surat nga agpaay kadagiti Judio, kadagiti gobernador, kadagiti administrador, kadagiti ofisiales kadagiti 127 a probinsia manipud India agingga iti Etiopia. Naisurat daytoy a bilin iti bukod a panagsurat ken bukod a pagsasao ti tunggal probinsia, kasta met iti bukod a panagsurat ken bukod a pagsasao dagiti Judio.

10 Pinaisurat ni Mardokeo iti nagan ni Ari Xerxes, ket natimbrean ti surat iti selio ti pagarian. Pinaitulodna dagiti surat kadagiti nagsakay kadagiti napapardas a kabalio ti ari.

11 Iti daytoy a bilin ti ari, naikkan dagiti Judio iti kalintegan nga agtitimpuyog iti tunggal siudad ket salaknibanda ti bagida. Dadaelen, papatayen ken ikisapda ti aniaman a grupo dagiti armado a tattao iti aniaman a probinsia a mangraut kadakuada agraman dagiti assawa ken annakda, ken samsamenda dagiti sanikua dagiti kabusorda.

12 Maipatungpal daytoy a bilin iti entero a pagarian ti Persia iti aldaw a naikeddeng a pannakapapatay dagiti Judio—iti maika-13 nga aldaw ti maika-12 a bulan a maaw-awagan iti Adar.

13 Maipakaammo ti bilin a kas linteg iti amin a probinsia tapno makapagsagana dagiti Judio a mangsalaknib kadagiti bagbagida kadagiti kabusorda inton dumteng dayta nga aldaw.

14 Ngarud, dinagdagus dagiti nagkabalio ti napan a sipapardas iti nakaibaonanda, kas bilin ti ari. Naipaulog met ti bilin idiay Susa, ti kabesera a siudad.

15 Rimmuar ni Mardokeo iti palasio, nadaeg ti arruatna: asul ken puraw a pagan-anay, ken nalabaga a linen a kagay, ken nadayag a balitok a koronana. Ket nagallangogan ti dir-i kadagiti kalsada idiay Susa gapu iti ragsak dagiti umili.

16 Nagragsak ken nagrag-o dagiti Judio ta dakkel a pammadayaw daytoy kadakuada.

17 Iti tunggal probinsia ken siudad a nakaiwaragawagan ti bilin ti ari, nagrambak dagiti Judio. Ket iti entero a pagarian, adu ti nangipakaammo a Judioda gapu ta kabutengdan dagiti Judio.

Patayen dagiti Judio dagiti Kabusorda

1 Dimteng ti maika-13 nga aldaw iti bulan ti Adar. Daytoy ti aldaw a naituding a pannakaipatungpal ti bilin ti ari. Ninamnama dagiti kabusor dagiti Judio a parmekenda dagiti Judio iti daytoy nga aldaw. Ngem baliktad ti napasamak ta dagiti Judio ketdi ti nangparmek kadagiti kabusorda.

2 Iti lugar a yan dagiti Judio, iti tunggal siudad ti pagarian, nagmaymaysa dagiti Judio a mangdarup iti siasinoman nga agpanggep a mangdangran kadakuada. Nagbuteng dagiti amin a tattao kadakuada. Awan ti nakadaer a makiranget kadakuada.

3 Kinaagpaysona, tinulongan ida dagiti amin nga ofisiales ti probinsia, dagiti gobernador, dagiti administrador ken dagiti pannakabagi ti palasio agsipud ta mabutengda amin ken ni Mardokeo.

4 Ammo ti entero a pagarian a nagbalinen ni Mardokeo a nabileg a tao iti palasio ket bumilbileg pay.

5 Iti kasta, naaramid dagiti Judio ti kinayatda nga aramiden kadagiti kabusorda. Sikakampilanda a nangdarup kadagiti kabusorda ket pinapatay ken rinangrangkayda ida.

6 Iti laeng siudad ti Susa, 500 a tattao ti pinapatayda.

7 Pinatayda met da Parsandata, Dalfon, Asfata,

8 Porata, Adalia, Aridata,

9 Parmasta, Arisai, Aridai ken Vaizata.

10 Dagitoy dagiti sangapulo a lallaki nga annak ni Haman nga anak ni Hammedata ken kabusor dagiti Judio. Nupay kasta, saan a nagsamsam dagiti Judio.

11 Iti dayta met la nga aldaw, naipakaammo iti ari ti bilang dagiti napapatay idiay Susa.

12 Kinuna ti ari ken ni Reyna Ester, “Ditoy Susa laeng, 500 a tattao ti pinatay dagiti Judio; inramanda a pinatay dagiti sangapulo nga annak ni Haman. Nakarkaro pay ngata ti inaramidda kadagiti probinsia. Ita, ibagam no ania pay ti tarigagayam. Matungpal ti amin a kiddawem.”

13 Simmungbat ni Reyna Ester, “No pagayatam, Natan-ok nga Ari, palubosam koma dagiti Judio ditoy Susa a mangaramid manen inton bigat ti kas iti inaramidda ita nga aldaw. Dawatek met a paibitinmo iti pagbitayan dagiti bangkay dagiti sangapulo nga annak ni Haman.”

14 Imbilin ngarud ti ari a maaramid daytoy. Naipaulog ti bilin idiay Susa ket naibitin iti pagbitayan ti bangkay dagiti annak ni Haman.

15 Iti maika-14 nga aldaw ti bulan ti Adar, naguummong manen dagiti Judio. Tallogasut a lallaki ti pinapatayda iti siudad. Ngem saanda a nagsamsam.

16 Naguummong met dagiti Judio nga agnanaed kadagiti probinsia tapno salaknibanda dagiti bagida. Dinadaelda dagiti kabusorda—75,000 ti pinatayda kadagiti gumurgura kadakuada. Ngem saanda a nagsamsam.

17 Napasamak daytoy iti maika-13 nga aldaw ti bulan ti Adar. Iti maika-14 nga aldaw, saandan a nagpapatay ket nagfiestada a nagraragsak.

18 Ngem idiay Susa, nagbalin a fiesta dagiti Judio ti maika-15 nga aldaw agsipud ta pinapatayda dagiti kabusorda iti maika-13 ken maika-14 nga aldaw ket nagsardengda a nagpapatay iti maika-15 nga aldaw.

19 Daytoy ti gapuna a rambakan dagiti Judio nga agnanaed kadagiti babassit nga ili nga awan bakudna ti maika-14 nga aldaw iti bulan ti Adar. Agfiestada ket rambakanda dayta nga aldaw. Agpapangan ken agsisinnagutda iti taraon.

Ti Fiesta ti Purim

20 Pinaisurat ni Mardokeo dagitoy a pasamak. Sinuratanna dagiti amin a Judio iti entero a pagarian ti Persia, adayo man wenno asideg.

21 Binilinna ida a rambakanda ti maika-14 ken maika-15 nga aldaw ti Adar iti tunggal tawen.

22 Dagitoy dagiti aldaw a panangikisap dagiti Judio kadagiti kabusorda. Daytoy ti bulan a panagbalin a ragsak ken rag-o dagiti ladingit ken rigatda. Naibilin kadakuada a rambakanda dagitoy nga aldaw babaen iti panagfiesta ken panagkakaan. Agsisinnagutda ket ikkanda met dagiti napanglaw.

23 Iti kasta, tinungpal dagiti Judio ti bilin ni Mardokeo, ket tinawen a narambakan daytoy a fiesta.

24 NiHaman nga anak ni Hammedata a nagtaud iti kaputotan ni Agag ti nangplano iti pannakapapatay dagiti Judio. Isu ti kabusor dagiti amin a Judio. Inaramidna ti Purim a mangikeddeng iti aldaw a pannakapapatay ken pannakadadael dagiti Judio.

25 Ngem napan ni Ester iti ari, ket nangipaulog ti ari iti bilin. Nagbanag a ni Haman ti nagsagaba iti kinaranggas nga ipalak-amna koma kadagiti Judio: nabitayda kadagiti annakna.

26 Daytoy ti gapuna a “Purim” ti naipanagan kadagitoy nga aldaw a naadaw iti balikas a “pur” wenno binnunot.

Gapu iti surat ni Mardokeo ken gapu kadagiti amin a napasamak kadagiti Judio,

27 pinagbalinda daytoy nga alagadenda, kasta met dagiti kaputotanda ken dagiti agbalinto a Judio. Kas imbilin ni Mardokeo, tinawen a marambakan dagitoy dua nga aldaw iti tumutop a tiempo.

28 Masapul a ngilinen iti agnanayon ti tunggal familia a Judio, dagiti sumarsaruno a kaputotan, iti amin a probinsia ken siudad dagiti aldaw ti Purim.

29 Kalpasanna, nagaramid met ni Reyna Ester nga anak ni Abihail iti surat a mangpasingked iti immuna a surat ni Mardokeo maipapan iti Purim. Naipakuyog daytoy iti surat ni Mardokeo.

30 Naipatulod dagiti surat kadagiti amin a Judio nga agnanaed kadagiti 127 a probinsia iti imperio ti Persia. Nailanad iti surat a maaddaan koma dagiti Judio iti talna ken talged.

31 Imbilinna pay a rambakanda agraman dagiti kaputotanda dagiti aldaw ti Purim iti tumutop a tiempo, kas iti panangituyangda kadagiti alagaden iti panagngilin iti panagayunar ken tiempo ti panagdung-aw. Imbilin daytoy da Mardokeo ken Reyna Ester.

32 Naisurat iti nalukot a pagbasaan ti bilin ni Ester a nangpatalged kadagiti alagaden iti pannakarambak ti Purim.

Kinatan-ok ni Ari Xerxes ken ni Mardokeo

1 Intuyang ni Ari Xerxesti panagbuis dagiti tattao nga agnaed kadagiti igid ti baybay ken kadagiti naseksek a lugar iti pagarian.

2 Nailanad iti pakasaritaan dagiti ari ti Persia ken Media dagiti amin a naindaklan ken nakakaskasdaaw nga inaramidna agraman ti entero a pakasaritaan iti panangital-ona ken ni Mardokeo iti nangato a saad.

3 Ni laeng Mardokeo a Judio ti sumaruno iti saad ni Ari Xerxes. Raemen ken ipatpateg unay dagiti padana a Judio. Intrabahona ti pagimbagan dagiti kailianna ken ti kinatalged dagiti amin a kaputotanna.